________________
[ શ્રી વિજ્યપદ્યસૂરિકૃત
કહે. મારી એ ચિંતા દૂર થયા પછી તે સુંદરી ! હું તારી સાથે રંગભેગની વાર્તા કરીશ.” વેશ્યા બલી-“પ્રિય! સાંભળે. દેવગે જે કઈ ગૃહસ્થ અહીં આવી ચડે છે તેનું સર્વસ્વ અહીંના ધૂર્ત લેકે ઠગી લે છે. એ દ્રવ્યને એક ભાગ રાજાને મળે છે, બીજો ભાગ મંત્રીને, ત્રીજો ભાગ નગરશેઠને, ચોથો ભાગ કેટવાલને, પાંચમે ભાગ પુરોહિતને અને છઠ્ઠો ભાગ મારી માતા યમઘંટાને આપે છે. અહીંના સર્વ લોકે અનાચારપ્રિય છે, તો તેમના ઘરમાં રહીને મારાથી શું થઈ શકે ? તથાપિ હું તમને મારી માતા પાસે લઈ જઈશ. ત્યાં બેસીને તમે તમારા બધા પ્રશ્નોના ઉત્તર સાંભળજે.” આ પ્રમાણે કહી રત્નચૂડને સ્ત્રીનો વેશ પહેરાવીને તે ચતુરા પિતાની અકકા (માતા) પાસે લઈ ગઈ. માતાની સમીપે પ્રણામ કરીને તે બેઠી, એટલે તેની માતા બોલી-વસે ! આ કેની પુત્રી છે?” તે બોલી–માતા ! આ સપવતી નામે શ્રીદત્ત શ્રેણીની પુત્રી છે. તે મને મળવા આવી છે.”
આ સમયે જેઓએ રત્નચૂડનું સર્વ કરિયાણું લઈ લીધું હતું તે ધૂર્ત વેપારીઓ યમઘંટાની પાસે આવ્યા. તેઓએ બધે વૃત્તાંત કહ્યો. તે સાંભળી કુટ્ટિની (માતા) બોલીઆમાં તમારા સર્વ મને રથ વ્યર્થ થશે, કાંઈ પણ લાભ થશે નહિ; કારણકે તેની ઈષ્ટ વસ્તુથી વહાણ પૂરી આપવું તમે કબુલ કરેલું છે તે ઈચ્છા તે અનેક પ્રકારની થાય છે, તેથી તે કદી મચ્છરના અસ્થિથી વહાણ પૂરી આપવા કહેશે તો પછી તમે શું કરશે?” તેઓ બેલ્યા–તેનામાં તેવી બુદ્ધિ ક્યાંથી હશે? કારણ કે તે બાળક છે, વળી પ્રથમ વયમાં છે.” કુટ્ટિની બેલી-કઈ બાળક છતાં બુદ્ધિમાન હોય છે, અને કઈ વૃદ્ધ છતાં ભૂખ હોય છે. તે સાંભળી તેઓ ચારે સ્વસ્થાને ગયા.
ડીવારે પેલો કારીગર હસ્તે મુખે આવી વેશ્યાને કહેવા લાગ્યો-“આ નગરમાં કઈ શ્રેષ્ઠીપુત્ર આવેલો છે, તેને મેં બે શ્રેષ્ઠ ઉપાન (જેડા) ભેટ કર્યો છે. તેણે મને કહ્યું છે કે “હું તને ખુશી કરીશ. તેથી જ્યારે હું તેનું સર્વસ્વ લઈ લઈશ ત્યારે જ ખુશી થઈશ.” તે સાંભળી અક્કા બોલી-“અરે કારીગર ! કદી જે તને તે એવું પૂછશે કે “રાજાને ત્યાં પુત્રને જન્મ થયો છે તેથી તું ખુશી છે કે નહિ?” કહે, ત્યારે તું શું કરીશ ? અને પછી તારી શી ગતિ થશે ?” આ પ્રમાણે સાંભળી તે ચાલ્યો ગયો.
પછી પેલો કાણે જુગારી આવ્યો. તેણે પણ પિતાની ધૂર્તતાની હકીકત વેશ્યા પાસે જણાવી. તે સાંભળી યમઘંટા હસીને બોલી- તે તેને ધન આપ્યું તે સારું કર્યું નહિ.” કાણે બેલ્યો-“કેમ?” ત્યારે ફરી અક્કા (વૃદ્ધ વેશ્યા) બોલી–“ તે જો બીજા કોઈનું નેત્ર તારી આગળ મૂકશે ત્યારે તો તું એમ કહીશ કે “એ નેત્ર મારું નથી પણ તે સાંભળી તે તને એમ કહેશે કે “તેં જે એક નેત્ર મારા પિતાને ત્યાં ગેરે મૂક્યું છે તેની જોડનું બીજું નેત્ર તારી પાસે છે તે લાવ, એટલે બંને કાંટામાં મૂકીએ. જે તોલમાં સરખાં થાય તે આ નેત્ર તારે ગ્રહણ કરવું, નહિ તો નહિ.” આમ કહેશે તે પછી તું શું કરીશ ?”
Jain Education International
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org