Page Text
________________
રાશનાપિતામણિ ]
ચન લેવી. જેણે ચારિત્રને વેષ તજી દીધું છે એવા પશ્ચાતકૃત પાસે લેતાં તેને અલ્પ કાળનું સામાયિક ઉચ્ચરાવીને તથા વેષ ધારણ કરાવીને પછી વિધિપૂર્વક આયણું લેવી. તેવા પાસસ્થાદિકના પણ અભાવે જે ઉદ્યાનાદિકમાં બેસીને અને અને ગણધરાદિકે ઘણી વાર આલેચના આપી હય, અને તે જે દેવતાએ જોયું-સાંભળ્યું હોય, ત્યાં જઈને સમ્યગદષ્ટિ દેવતાની અટ્ટમ વગેરે તપથી આરાધના કરીને તેમને પ્રત્યક્ષ કરી તેમની પાસે આલોચના લેવી. જે કદાચ જેણે આલોયણ સાંભળેલ છે તે દેવતા ચ્યવી ગયે હશે તો તેને સ્થાને ઉત્પન્ન થયેલો બીજે દેવતા મહાવિદેહમાં વિચરતા અરિહંતને પૂછીને આલોચના આપશે. (જણાવશે) તેના પણ અભાવે અરિહંતની પ્રતિમા પાસે આલોચીને પોતે જ યથાર્થ પ્રાયશ્ચિત ગ્રહણ કરવું. તેને પણ અગે ઈશાન કૃણ તરફ મુખ રાખી અહંત સિદ્ધની સમક્ષ આલોચના કરવી, પણ આલોચના કર્યા વિના રહેવું નહી. કેમકે શલ્ય સહિત રહેવાથી વિરાધકપણું થાય છે. આલોચનાના અનેક ગુણ છે. કહ્યું છે કે –
લહુ આલ્હાયજણણું, અપપરનિવત્તિ અજવું સેહી
દુક્કરકરણે આણ, નિસ્સલ્લાં ચ સહિગુણ ૧
અર્થ—“ લઘુતા, આલ્હાદ ઉત્પન્ન થવે તે, સ્વપરની નિવૃત્તિ, આજવું, શુદ્ધતા, દુષ્કર કરવાપણું, આજ્ઞા અને નિઃશલ્યત્વએ શોધી એટલે આલોયણના ગુણે છે.”
વિશેષાર્થ–(૧) લઘુતા એટલે જેમ ભાર વહન કરનાર મજૂરને ભાર લઈ લેવાથી તે લઘુ (હળવો) થાય, તેમ હદયમાંથી શલ્ય નાશ થવાથી આલોયણ લેનાર જીવોને લઘુતા (દેષ રૂપી ભારથી રહિતપણું)પ્રાપ્ત થાય છે,(૨) આલ્હાદ જનન એટલે પ્રમોદ (હર્ષ) ઉત્પન્ન થાય છે,(૩)
સ્વપરનિવૃત્તિ એટલે પોતાની તથા અન્યની દષથી નિવૃત્તિ થાય છે, અર્થાત્ આલોચના લેવાથી પિતાના દોષની નિવૃત્તિ થાય છે, એટલું જ નહી પણ તેને જોઈને બીજાઓ પણ પિતાના દોષની આલોચના લેવા તત્પર થાય છે, તેથી બીજા જીવેની પણ દષથી નિવૃત્તિ થાય છે, (૪) આર્જવ એટલે સારી રીતે આલોયણ લેવાથી નિષ્કપટતા-સરલતા પ્રાપ્ત થાય છે, (૫) શધિ એટલે અતિચારરુપ મળને નાશ થવાથી શુદ્ધતા પ્રાપ્ત થાય છે, (૬) દુષ્કરકરણદુષ્કર કરવાપણું થાય છે, એટલે કે પાપકાયનું પ્રતિસેવન તે કાંઈ દુષ્કર નથી, તે તે અનાદિકાળથી પરિચિત છે, પરંતુ કાંઈ પણ દોષ થયે હોય તેની આલોચના લેવી તે દુષ્કર છે; કેમકે આલેચનાની ઈચ્છા છે જ્યારે મોક્ષના સન્મુખભાવે પ્રબળ વીર્યને ઉલ્લાસ થાય ત્યારેજ થઈ શકે છે. તે વિષે શ્રી નિશીથ ચૂર્ણિમાં પણ કહ્યું છે કે“તું ન દુર જે ડિસેવિજઈ તે દુક્કરે સમ્મ આલોઇજ્જઇતિ”
જે (અકાર્યનું) પ્રતિસેવન કરવું તે દુષ્કર નથી, પણ જે તેની સમ્યક પ્રકારે આલોચના લેવી તે દુષ્કર છે.”
Jain Education International
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 005485 |
| Book Title | Deshna Chintamani Part 03 04 05 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Vijaypadmsuri |
| Publisher | Jain Granth Prakashak Sabha |
| Publication Year | |
| Total Pages | 616 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 14 MB |