________________
૨૩ર
[ શ્રી વિજયપધસૂરિકૃત
અથ–“ગુરૂની ભકિત નહી કરવાથી જી કુગતિને પામે છે, અને પાછા ગુરૂભક્તિ કરવાથી સારી ગતિને પામે છે, તે ઉપર વિપુલમતિનું દષ્ટાંત છે.” તે આ પ્રમાણે
છે આ વિપુલમતિની બીના ટૂંકામાં આ રીતે જાણવી છે વિરાટ દેશમાં વિજયપુરી નામે નગરી છે. તેમાં શ્રીચૂડ નામે રાજા રાજ્ય કરતે હતું. તે રાજાને બહુ માનીતે જિનદત્ત નામે શ્રેષ્ઠી પરમ શ્રાવક હતે. તે શ્રેષ્ઠીને સદબુદ્ધિવાળી વિપુલમતિ નામે પુત્રી હતી. તેજ નગરીમાં ધનમિત્ર નામે એક શ્રાવક રહેતા હતો. તે જિનદત્તને મિત્ર હતા. તે બન્ને મિત્ર જૈનધર્મ પાળતા હતા. એકદા શિયાળાની ઋતુ આવી. શીતઋતુનું વર્ણન કેઈ કવિએ ભોજરાજાની પાસે આ રીતે કર્યું છે કે
શીતે ત્રાણપટી ન ચાસ્તિ શકટી ભૂમી ચ ધૃષ્ટા કટી, નિવતા ન કુટી ન તંલપુટી તુષ્ટિર્ન ચેકા ઘટી વૃત્તિનરટી પ્રિયા ન ગુમટી તન્નાથ મે સંકટી,
શ્રીમદ્ ભજ તવ પ્રસાદકરી ભક્તા સમાપત્તી ૧ અર્થ–“આ ટાઢની ઋતુમાં મારી પાસે શીતથી રક્ષણ કરનારું વસ્ત્ર નથી, તાપવા માટે સગડી નથી, પૃથ્વી પર કટી ઘસવી પડે છે, અર્થાત્ ભૂમિપર પાથરવાનું પણ સાધન નથી, તેમાં વાયુને સંચાર ન થાય એવી ઝુપડી નથી, ખાવા માટે ચપટી ચેખા નથી, એક ઘડી પણ પ્રસન્નતા નથી, સારી રીતે વૃત્તિ થાય તેવું સાધન નથી અને સુંદર સ્ત્રી નથી. હે સ્વામી ! એ સર્વ પ્રકારનાં મારે સંકટ છે. તો પણ હે ભેજરાજા! તમારા પ્રસાદરુપ હાથીએ મારી આપત્તિ રુપ નદીને ભાંગી નાંખી છે, અર્થાત્ સર્વ આપત્તિ મટાડી દીધી છે.”
રાત્રી જાનુર્દિવા ભાનુ, કૃશાનુસંધ્યા
રાજન્ શીતં મયા નીતં, જાનુભાનુશાનુભિઃ ૨
અથ–“રાત્રિએ જાનુ, દિવસે ભાનુ (સૂર્ય) અને બન્ને સંધ્યા સમયે કૃશાનુ (અગ્નિ) શીતની રક્ષા કરનાર છે, તેથી હે રાજા જાનુ, ભાનુ અને કૃશાનુએ કરીને મેં શીતને નાશ કર્યો છે.”
આવા ટાઢના વખતમાં એકદા ધનમિત્રે જિનદત્તને કૌતુકથી કહ્યું કે–
“કઈ પણ માણસ ગામ બહારના ઉદ્યાનમાં ઠંડા જલથી ભરેલા તળાવમાં આ માઘ માસમાં આવાં સમયે રાત્રિ સુધી કંઠ પ્રમાણ જલમાં ઉભો રહે તો તેને હું એક લાખ
૧ પગ સંકેચીને સુવાથી ટાઢ થેડી લાગે છે.
Jain Education International
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org