________________
જનદષ્ટિએ મહા ભૂગોળ-ક્ષેત્રફનું સ્વરૂપ
વિવેચન–જબૂદ્વીપ એક લાખ એજનના વિસ્તારવાળો છે. તેની ગોળાઈનું માપ કાઢતાં ૩૧૬ ૨૨૭ જન, 3 ગાઉ, ૧૨૮ ધનુષ, ૧૧ આંગળથી કંઈક અધિક છે. ૮
હવે ક્ષેત્રફળ બતાવે છે. सत्तेव य कोडिसया, नउया छप्पन्नसयसहस्सा य । चउणउइं च सहस्सा, सयं दिवढं च साहियं ॥९॥ गाउयमेगं पन्नरस-धणुसया तह धणुणि पन्नरस। सहि च अंगुलाई, जंबूदीवस्स गणियपयं ॥१०॥ છાયા–શૈવ ોટિશતાનિ નતિ (a) પન્નાતસતસત્રા િજા
चतुर्नवतिः च सहस्राःशतं द्वयधं च साधिकम् ॥९॥ જબૂત ઇઝરાધન:શતાનિ તથા ધનુષ વચ્ચશા पष्ठि च अङ्गुलानि जम्बूद्वीपस्य गणितपदम् ।। १० ॥
અથ–સાતસો નેવું ક્રોડ, છપ્પન લાખ, ચરાણું હજાર એકસો પચાસ એજન, એક ગાઉ, પંદરસો પંદર ધનુષ, સાઈઠ આંગળ જંબૂદીપનું ક્ષેત્રફળ છે.
વિવેચનક્ષેત્રફળ એટલે કેઈ પણ જગ્યાના સમાચાર ઇંચ, ફુટ, મીટર, માઈલ, ગાઉ, જન વિગેરેના ટુકડાનું માપ કાઢવું તે. જંબુદ્વીપ એક લાખ યજનના વિરતારવાળો છે, તેના એક જન લાંબા અને એક જન પહોળા વિભાગો કરીએ તે સાત અબજ, નેવું ક્રોડ, છા૫ન લાખ, ચોરાણું હજાર એકસો પચાસ આખા ટુકડા, ઉપરાંત એક જન લો એક ગાઉ પહેાળે એક ટુકડો
છે , ૧૫૧૫ ધનુષ , , ,
, , , ૬૦ આંગળ , , , ગોઠવતાં આખો જબૂદીપ ભરાઈ જાય. કોઈ જગ્યા ખાલી ન રહે.
ઉપરનું માપ જંબૂદ્વીપની પરિધિને ૨૫૦૦૦ ગુણતાં આવે. ૮-૧૦. આ ગણિતપદ ક્ષેત્રફળ કેવી રીતે લાવવું તે બતાવે છે.
Jain Education International
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org
