Page Text
________________
૪૨
अन्वयार्थ :
दव्वट्ठियवत्तव्वं=द्रव्यार्थिऽनुं वक्तव्य, पज्जवणयस्स पर्यायार्थिऽनयना मते, णियमेण = नियमथी, अवत्थु= जवस्तु छे, तह=जने, पज्जववत्थु - पर्यायार्थिनयनी वस्तु, दव्वट्ठियनयस्स - द्रव्यार्थिऽनयना मते, अवत्थमेव = वस्तु ४ छे. ॥१ / १०॥
સમ્મતિતર્ક પ્રકરણ ભાગ-૧ | પ્રથમ કાંડ | ગાથા-૧૦
गाथार्थ :
દ્રવ્યાર્થિનું વક્તવ્ય પર્યાયાર્થિનયના મતે નિયમથી અવસ્તુ છે અને પર્યાયાર્થિનયની वस्तु द्रव्यार्थिनयना मते जवस्तु ४ छे. 1१/१०॥
टीडा :
पर्यायास्तिकस्य द्रव्यास्तिकाभिधेयमस्तित्वम् अवस्त्वेव, भेदरूपापन्नत्वात् द्रव्यास्तिकस्यापि पर्यायास्तिकाभ्युपगता भेदा अवस्तुरूपा एव भवन्ति, सत्तारूपापन्नत्वात् अतो भजनामन्तरेणैकत्र सत्तायाः अपरत्र च भेदानां नष्टत्वात् 'इदं द्रव्यम् एते च पर्यायाः' इति नास्ति भेदः, न च प्रतिभासमानयोद्रव्यपर्याययोः कथं पर्यायास्तिकद्रव्यास्तिकाभ्यां प्रतिक्षेपः इति वक्तव्यम्, यतः प्रतिभासोऽप्रतिभासस्य बाधकः न तु मिथ्यात्वस्य; मिथ्यारूपस्यापि प्रतिभासनात् । तथाहि पर्यायास्तिकः प्राह-न मया द्रव्यप्रतिभासो निषिध्यते, तस्यानुभूयमानत्वात्; किन्तु विशेषव्यतिरेकेण द्रव्यस्याप्रतिभासनात्, अव्यतिरेके तु व्यक्तिस्वरूपवत् तस्यानन्वयात् उभयरूपतायाश्चैकत्र विरोधात्, गत्यन्तराभावात् द्रव्यप्रतिभासस्तत्र मिथ्यैव, विशेषप्रतिभासस्त्वन्यथा, बाधकाभावात् यतः प्रतिक्षणं वस्तुनो निवृत्तेर्नाशोत्पादौ पर्यायलक्षणं न स्थितिः, द्रव्यार्थिकस्तु भजनोत्थापितस्वरूपः प्राह- अस्माकमप्ययमेवाभ्युपगमः- न विशेषप्रतिभासप्रतिक्षेपः किन्तु तस्य भेदाभेदोभयविकल्पैर्बाध्यमानत्वाद् मिथ्यारूपतैव, अभेदप्रतिभासस्तु अनुत्पादव्ययलक्षणस्य द्रव्यस्य, तद्विषयस्य सर्वदाऽवस्थितेरबाध्यमानत्वात् सत्य इति ।।१/१० ।।
टीडार्थ :
पर्यायास्तिकस्य इति । पर्यायास्तिनी=पर्यायास्ति नयनी दृष्टिथी, द्रव्यास्तिऽनयनुं अभिधेय અસ્તિત્વ અવસ્તુ જ છે; કેમ કે ભેદરૂપ સ્વીકારપણું છે=પર્યાયાસ્તિકનયની દૃષ્ટિ ભેદરૂપ વસ્તુને સ્વીકારનાર છે. દ્રવ્યાસ્તિકની−દ્રવ્યાસ્તિકનયની દૃષ્ટિથી, પણ પર્યાયાસ્તિકનયના સ્વીકારાયેલા ભેદો અવસ્તુરૂપ જ છે; કેમ કે સત્તારૂપનું સ્વીકારપણું છે=દ્રવ્યાસ્તિકનયની દૃષ્ટિ સત્તારૂપ વસ્તુને ગ્રહણ કરનાર છે. આથી ભજના વગર=વિકલ્પ વગર, એક ઠેકાણે સત્તાનું અને અન્યત્ર ભેદોનું નષ્ટપણું હોવાથી “આ દ્રવ્ય છે” અને “આ પર્યાય છે" એવો ભેદ નથી. અને પર્યાયાસ્તિકનય દ્વારા અને દ્રવ્યાસ્તિકનય દ્વારા પ્રતિભાસમાન એવા દ્રવ્ય-પર્યાયનો પ્રતિક્ષેપ કેવી રીતે થાય ? એમ ન કહેવું. જે કારણથી પ્રતિભાસ, અપ્રતિભાસતો બાધક છે, પરંતુ મિથ્યાત્વનો બાધક નથી; કેમ કે મિથ્યારૂપનું
Jain Educationa International
.....
For Personal and Private Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 005359 |
| Book Title | Sammati Tark Prakaran Part 01 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Pravinchandra K Mota |
| Publisher | Gitarth Ganga |
| Publication Year | 2012 |
| Total Pages | 234 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 11 Mb |