________________
(૧૯) દુર્લભ કહેલ છે. આરોગ્ય મનુષ્ય પણ વિજ્ઞાનરહિત હોય તે કૃત્યાકૃત્યના વિવેચનમાં વિચક્ષણ હોતું નથી. હે પાદેય (તજવા
ગ્ય ને કરવા યોગ્ય) સમજવાની બુદ્ધિ તેજ વિજ્ઞાન કહેવાય છે. તેની પ્રાપ્તિ દુર્લભ છે. વિજ્ઞાનયુક્ત જીવ પણ અનાદિ મિથ્યાવાસના વાસિત અંતઃકરણવાળ હોય તે સમકિત પામી શકતું નથી. અહપ્રણીત તત્વની શ્રદ્ધા તે સમ્યકત્વ કહેવાય છે. તેની પ્રાપ્તિ અતિ દુર્લભ છે. અનેક પ્રકારની અસાતાને પ્રાપ્ત કરાવનાર હોવાથી આ સંસાર બંદીખાનારૂપજ છે.
ઉપર જણાવેલી સર્વ સામગ્રી પામ્યા છતાં ચારિત્રસંપ્રાસ, મૃતસાગરના પારગામી અને દુ:ખનાશક તથા સર્વાદિષ્ટ ધર્મને યથાર્થ કહેનારા ગુરૂની પ્રાપ્તિ થવી દુર્લભ છે. ર૭૭.
વિશેષાર્થ-મનુષ્યત્વાદિની પ્રાપ્તિ થયા છતાં પણ સગુણ રહિત હોવાથી, કુશાસ્ત્રના શ્રવણને લીધે વૈરાગ્ય ઉત્પન્ન થવાથી પ્રાચે ઘણું મનુષ્ય અનેક પ્રકારના કષ્ટને અનુભવીને પાપાનુબંધી પુણ્યના અનુભાવથી સાંસારિક સુખને પામે છે, પણ મિથ્યાત્વાદિવડે કર્મસમૂહ ઉપાર્જન કરવાથી પાછા પૂર્વવત્ ભવસમુદ્રમાં ઉન્મજજનનિમજજન કર્યા કરે છે. તેથી તેવા જીને વિશેષ કરીને સદ્ગુરૂની પ્રાપ્તિ દુર્લભ છે, એમ કહેવાની આ ગાથાની મતલબ છે. સદ્દગુરૂ કેવા હોય? ચારિત્રસંપન્ન-ચરણકરણ ક્રિયાયુક્ત, વળી કૃત-અંગાનંગપ્રવિષ્ટ, સામાયિકથી માંડીને લોકબિંદુસાર પર્યત–તેમાંથી દુષમાદિ કાળને લઈને કેટલાક મુનિરાજને અમુક ભાગની પ્રાપ્તિ થાય છે. શાસ્ત્રમાં કહ્યું છે કે–સર્વ નદીઓની જેટલી રેતી અને સર્વ સમુદ્રનું જેટલું જળ-તે કરતાં પણ અધિક એક સૂત્રને અર્થ હોય છે.'
ત્યાયના અનુભવથી પ્રકારના કામ
Jain Educationa International
For Personal and Private Use Only
www.jainelibrary.org
