________________
"ગુરુજી, મને એક હાથનો અવાજ સાંભળાયો. એક હાથનો શબ્દ સાંભળ્યો. ઝરણું નીકળતું હતું ત્યાં મેં આ શબ્દ સાંભળ્યો. અવાજ ઝરણાનો પોતાનો હતો. બીજા કોઈની ત્યાં હાજરી હતી નહિ. ઝરણું પોતે એકલું ફ્લકલ કરતું હતું.”
ગુરુએ ફરીથી એને ધુત્કારી કાઢયો, "જા, પાછો જા. હજુ સમસ્યાનું સમાધાન તારાથી દૂર છે. ફરીથી શોધ કર. ચિંતન કર અને એક હાથનો અવાજ - શબ્દ સાંભળી લાવ.”
શિષ્ય બિચારો વળી પાછો જંગલમાં ભટકવા લાગ્યો અને “એક હાથનો શબ્દ સાંભળવા મથે'. આવો શબ્દ કયાંય સંભળાય નહિ તેથી વિચાર કર્યા જ કરે. વિચારમાં ને વિચારમાં એક દિવસ તે એટલો ઊંડે ઊતરી ગયો કે જ્યાં તે પોતાના દેહનું અસ્તિત્વ પણ વીસરી ગયો. પછી તે અવાજની પાર - શબ્દની પાર નીકળી ગયો. એ શબ્દાતીત અવસ્થામાં તેને જે આનંદ મળ્યો તેનાથી તેને સમસ્યાનું સમાધાન મળી ગયું. ધ્યાનમાંથી બહાર આવ્યો કે તુરત જ ગુરુ પાસે ગયો અને કહ્યું -
"આજે મેં એક હાથનો અવાજ સાંભળ્યો - તેનો શબ્દ સાંભળ્યો.”
ગુરુએ પૂછ્યું " કેવી રીતે શબ્દ સાંભળ્યો ? શું સાંભળ્યું કહી બતાવ."
શિષ્ય કહ્યું- "ચિંતન કરતાં કરતાં હું એટલા ઊંડાણમાં ઊતરી ગયો કે મને મારા દેહની પણ વિસ્મૃતિ થઈ ગઈ અને પછી મને જે અનુભવ થયો તે શબ્દાતીત હતો."
ગુરુએ સંતોષથી કહ્યું - " ચાલો ત્યારે કામ થઈ ગયું.”
આ પ્રસંગ ઘણો માર્મિક છે - એમાં વાત છે શબ્દ દ્વારા શબ્દાતીત અવસ્થામાં પહોંચવાની; વિચાર દ્વારા નિર્વિચાર અવસ્થામાં પહોંચવાની. આ સાધના છે વિકલ્પની પેલે પાર પહોંચી જવાની પણ તે માટે શરૂઆત સંકલ્પથી થાય છે. મૂળ સાધ્ય છે ચૈતન્યની પ્રતીતિનું - આત્માના જાગરણનું અને તે માટેનો આ એક માર્ગ છે. માર્ગ અટપટો લાગે છે. કારણ કે ઉપર ઉપરથી જોતાં તેમાં પરસ્પર વિરોધી વાત લાગે છે પણ જે ખરેખર વિરોધી નથી. સાધનાનો આ માર્ગ સીધાં ચઢાણવાળો છે કારણ કે તેમાં શબ્દને સહારે મૌનમાં જવાનું છે. આ સાધના છે સર્વથા વાફ-સંવરની.
– મહાવીરની સાધનાનો મર્મ
Jain Educationa International
For Personal and Private Use Only
www.jainelibrary.org