Page Text
________________
ભાવ, ઊર્મિ, તરંગો પેદા કરે છે. આપણી વાણી એ પણ તરંગોનો જ વિસ્તાર છે. આપણું હલનચલન, અરે, દરેક પ્રવૃત્તિ પ્રકંપન પેદા કરે છે. સંસારનું સ્વરૂપ પ્રકંપનોનું છે.
આપણા આચાર્યોએ શબ્દ, ધ્વનિ, પ્રકંપનો અને તેમાં રહેલી શક્તિ ઉપર ખૂબ ચિંતન કર્યું હતું. ધ્વનિ વિના શબ્દ સમજાય નહિ, શબ્દનું સર્જન થાય નહિ તેથી સૌ પ્રથમ ધ્વનિનાં સ્વરૂપો ઉપર દાર્શનિકોએ વિચાર કર્યો અને તે નક્કી કર્યાં. ધ્વનિનું તેમણે ચાર સ્વરૂપમાં વિભાગીકરણ કર્યું : વૈખરી, મધ્યમા, પશ્યતિ અને પરા. આપણે સામાન્ય રીતે જે બોલીએ છીએ તેને વૈખરી કહે છે. વૈખરી એ ધ્વનિનું ખૂબ સ્થૂળ રૂપ છે. આપણો મોટાભાગનો સંસાર તો વૈખરીના અનુસંધાન જેવો છે. વૈખરીથી આગળ વધીએ તો ધ્વનિની ઉત્તર અવસ્થા મધ્યમા કહેવાય છે. ત્યાં ધ્વનિનું સ્વરૂપ ઓછું સ્થૂળ રહે છે, પણ વ્યંજક વધારે રહે છે. એનાથી આગળ પશ્યન્તિ છે. પશ્યન્તિમાં ધ્વનિ સૂક્ષ્મ થઈ જાય છે. તેનું શ્રવણ નથી થઈ શક્યું. આ છે મનોમય ધ્વનિ. તેનાથી આગળ ધ્વનિ વળી વધારે સૂક્ષ્મ થઈ જાય છે અને તે છે ધ્વનિનું ‘પરા' સ્વરૂપ. અહીં ધ્વનિ પ્રાણમય ભૂમિકા ઉપર રહે છે.
ધ્વનિના તરંગોમાં ખૂબ શક્તિ છે એ વાત આપણા આચાર્યોએ વર્ષો પહેલાં કરી હતી, પણ આપણે તેના ઉપર એટલું ધ્યાન આપ્યું ન હતું. પણ છેલ્લાં થોડાંક વર્ષોથી વિજ્ઞાને ધ્વનિની શક્તિઓનું સમર્થન કર્યું એટલું જ નહિ પણ તેનો વિવિધ રીતે ઉપયોગ કર્યો ત્યારથી આપણે ધ્વનિની શક્તિઓનો વધારે સ્વીકાર કરવા લાગ્યા. અત્યારે વિજ્ઞાન કર્ણાતીત ધ્વનિની વાત કરે છે. કર્ણાતીત ધ્વનિ એટલે જે કાનથી ન સાંભળી શકાય. તેના તરંગો એટલા સૂક્ષ્મ હોય કે તે કાનના ઉપકરણથી ન ઝીલાય. વિજ્ઞાને આ ધ્વનિના સૂક્ષ્મ તરંગોમાં અનર્ગળ શક્તિ જોઈ એટલે તેમણે તેને નાથીને ઉપયોગમાં લીધી જેનાં પિરણામોએ જગતને આશ્ચર્યચકિત કરી દીધું. કર્ણાતીત ધ્વનિના સૂક્ષ્મ તરંગો દ્વારા હવે અમુક પરેશનો કરવામાં આવે છે. એમાં દર્દીના શરીર ઉપર વાઢકાપ કરવી
વાણીનો સંવર
૫૫
Jain Educationa International
For Personal and Private Use Only
--
www.jainelibrary.org
| SR No. | 005328 |
| Book Title | Mahavirni Sadhnano Marm |
| Original Sutra Author | Chandrahas Trivedi |
| Author | |
| Publisher | Anekant Bharati Prakashan |
| Publication Year | 1994 |
| Total Pages | 198 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 9 MB |