Page Text
________________
સાધન માત્ર છે. પણ અભિવ્યક્તિના સાધનનું ઓછું મૂલ્ય નથી. જેમ ઘરના બારણા દ્વારા બહાર જઈ શકાય તેમ અંદર પણ આવી શકાય. જે નિસરણી દ્વારા ઉપર જઈ શકાય તે જ નિસરણી દ્વારા નીચે પણ આવી શકાય. જે સ્થૂળ શરીર દ્વારા વાસનાઓ વ્યક્ત થાય તે જ સ્થૂળ શરીર દ્વારા આપણી ચેતના બાહ્ય જગત સાથે સંપર્ક સાધી શકે છે. તેથી સ્થૂળ શરીરનું મહત્ત્વ સહેજ પણ ઓછું આંકવાનું નથી.
સ્થૂળ શરીરમાં અભિવ્યક્તિનાં ખાસ કેન્દ્રો છે. આપણા ક્રોધની અભિવ્યક્તિનું કેન્દ્ર આપણું લલાટ છે. આપણા અભિમાનની અભિવ્યક્તિનું કેન્દ્ર આપણી ગરદન છે. આપણી કામવાસનાનું પણ ખાસ કેન્દ્ર છે. આપણા આનંદનું કેન્દ્ર હૃદયની પાસે આવેલું છે. આપણા જ્ઞાનનું કેન્દ્ર મસ્તકની પાછળના ભાગમાં આવેલું છે તો આપણી શક્તિનું કેન્દ્ર પૃષ્ઠરજ્જુ છે. અભિવ્યક્તિનાં કેન્દ્રો સક્ષમ ન હોય તો અભિવ્યક્તિ યથાયોગ્ય ન થાય. આ કેન્દ્રો અંદરની વાતને બહાર લાવે છે તેમ બહારની વાતને અંદર લઈ જાય છે. જીવનમાં બહારની બાબતોનો પણ આપણા ઉપર ઓછો પ્રભાવ નથી પડતો. બહારના પ્રભાવોને આ કેન્દ્રો ઝીલે છે અને તેને અંદર ફેંકે છે. ચેતનાનો પ્રવાહ પણ આ કેન્દ્રો દ્વારા બહાર આવે છે.
આંખ ઠીક નહિ હોય તો આપણી દૃષ્ટિ કામ નહિ કરે. કાનનો પડદો ઠીક નહિ હોય તો આપણી શ્રવણશક્તિ અવરોધાશે. પૃષ્ઠરજ્જુ-કરોડનું હાડકું સ્થિતિસ્થાપક નહિ રહે તો આપણા ઊઠવાબેસવાની ક્રિયા બરોબર નહિ થઈ શકે. જો શરીરનાં અંગ-ઉપાંગો સક્ષમ નહિ હોય તો આપણે બહારથી અંદર નહિ પહોંચી શકીએ અને અંદરથી બહાર નહિ જઈ શકીએ. સાધનાનો માર્ગ બન્ને બાજુથી ખુલ્લો હોવો જોઈએ કારણ કે એવી કેટલીય ઇષ્ટ વાતો છે કે જેને આપણે અંદર મોકલવાની છે. આપણા સૂક્ષ્મ શરીરમાં કેટલીય અનિષ્ટ બાબતો છે કે તેને આપણે રોકવાની છે કે બદલવાની છે. આમ, શરીર દ્વારા સતત આદાન-પ્રદાન થતું રહે છે. જો આ શરીર જ બરોબર કામ કરતું નહિ રહે તો આપણે તેની પાસેથી ધાર્યુ કામ નહિ લઈ શકીએ.
આપણા શરીરમાં અસ્થિ,માંસ, મજ્જા એ બધાનું ખૂબ મહત્ત્વ છે. નાડીતંત્રનો તો વળી આપણા ઉપર વિશિષ્ટ પ્રભાવ પડે છે. નાડીતંત્ર
મહાવીરની સાધનાનો મર્મ
૨૦
Jain Educationa International
For Personal and Private Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 005328 |
| Book Title | Mahavirni Sadhnano Marm |
| Original Sutra Author | Chandrahas Trivedi |
| Author | |
| Publisher | Anekant Bharati Prakashan |
| Publication Year | 1994 |
| Total Pages | 198 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 9 MB |