________________
લચીલો રાખી શકીએ છીએ. જો આપણે આ તમામ પ્રત્યે જાગરુક રહીએ તો સાધના-પક્ષનો પણ સમ્યફ નિર્વાહ કરી શકીએ. મહાવીરના આરોગ્યશાસ્ત્ર વિશે વિચાર કરીએ તો આ પ્રશ્નોને ગૌણ કરી શકાય નહિ. મહાવીરે આસનનું વિધાન માત્ર સાધનાની દૃષ્ટિએ જ નથી કર્યું, આરોગ્યની દૃષ્ટિએ પણ કર્યા છે. મહાવીર વારંવાર એમ કહે છે કે આસન નિત્યપ્રશસ્ત છે, સદા આચરણીય છે. તેનો અર્થ એ છે કે તેમાં આરોગ્ય અને સાધના આ બંને દૃષ્ટિઓ સમાહિત છે.
- આસનોનો સમ્યક વિવેક અને તેનું વિશ્લેષણ કરીને સ્વયં નિર્ધારિત કરીએ કે મારા માટે કહ્યું આસન વધુ સારું છે. તેની સાથે એક દૃષ્ટિકોણ અવશ્ય રાખવો કે આસનનો મુખ્ય ઉદેશ નિર્જરા અને આત્માના શુદ્ધીકરણનો છે. માત્ર આરોગ્ય માટે આસન કરીશું તો વાત સીમિત બની જશે, લક્ષ્ય પણ સંકુચિત થઈ જશે. આપણે આસન કરીએ તો નિરાની દૃષ્ટિએ. નર્જિા થશે, આત્માનું શુદ્ધીકરણ થશે, સંસ્કારોનું શુદ્ધીકરણ થશે અને સાથોસાથ શરીરનાં અંગોઅવયવોની ક્રિયા પણ સમ્યક્ બનશે. આ સમગ્ર દૃષ્ટિએ આસનોનો પ્રયોગ કરીએ તો મહાવીરનું આરોગ્યશાસ્ત્ર અને યોગાસન વચ્ચે સંબંધ સ્થાપી શકાશે તથા તેના દ્વારા ઘણો બધો લાભ પણ મેળવી શકાશે.
(
જ
Jain Educationa International
For Personal and Private Use Only
www.jainelibrary.org
