________________
અધ્યાય ૧૦
મેક્ષ પરિસ્થિતિ
ઉપોદઘાત
આ અધ્યાયમાં કુલ સાત સૂત્ર છે.
જ્ઞાન પછી જ સાચું ધ્યાન સંભવી શકે છે. ગીતા પણું આ જ વાત કહે છેઃ શાના દયાને વિશિષ્યા પણ એ ધ્યાનથી ક્રમે ક્રમે પણ કર્મફળને ત્યાગ થતો રહેવો જોઈએ, તે જ નિરંતરની શાંતિ થાય. એ દૃષ્ટિએ “ત્યાગાન્તિરનત્તરમ” એવું ગીતાએ કહ્યું, નવમા અધ્યાયમાં સંવર અને નિર્જરા વિશે શરૂઆતથી જ ઠીક ઠીક આવી ગયેલું.
- નિર્જરા બે પ્રકારની હોય છેઃ ૧. સકામ, અને ૨. અકામ. અ કામને અર્થ આસક્તિ નહિ પણ જ્ઞાન અથવા સમજણ છે. જ્ઞાનપૂર્વકની નિર્જર હોય, તે જ ધરમૂળનાં કર્મો ક્ષીણ થઈ શકે. આ મે જયારે જ્ઞાન, ચારિત્ર, તપ એ બધાં સ્થિર થઈ જે પાન સ્વાભાવિક બને છે, તે ધ્યાન ધર્મધ્યાન પછીનું છેવટનું શુકલ ધયાન હોય છે. શુકલ યાનના પાયા પામે છેવટે મોહને સંપૂર્ણપણે ક્ષય થાય છે. જ્ઞાન અને દર્શન બંનેનાં આવરણે પૂર્ણપણે ખસી જાય છે. એ જ રીતે અંરાય કર્મ પણ ખસે છે. ત્યારે જ કેવલજ્ઞાન, સંપૂર્ણ આતમજ્ઞાન અને સંપૂર્ણ દર્શન પ્રગટ થાય છે. આવું કેવલજ્ઞાન થાય ત્યારે કેવલી સમુદ્દઘાત પણ થાય છે. જેને લીધે કેવલજ્ઞાનીને
Jain Educationa International
For Personal and Private Use Only
www.jainelibrary.org
