________________
અધ્યાય ૭
સાધના
ઉપઘાત સાતમા અધ્યાયમાં કુલે ચોત્રીસ સૂત્રો છે. જેમ સંસારમાં પરિભ્રમણ કરાવનારાં અવ્રત, કષાય, ઈદ્રિય સાંપરાયિકી (સંસાર વધારબારી) ક્રિયા વગેરે છઠ્ઠા અધ્યાયમાં આવી ગયાં. તે હવે આ સાતમા અધ્યાયની શરૂઆત જ સંસાર પરિભ્રમણમાંથી છોડાવનાર વતથી થઈ. પ્રાયઃ દરેક ધર્મો આવાં વ્રતને તે સ્વીકારે જ છે. ભારતના ત્રણે ધર્મો તે પાંચે વ્રતને અક્ષરશઃ સ્વીકારે છે. ભારતેતર એશિયામાં પેદા થયેલા યહૂદી, ખ્રિસ્તી, જરથુષ્ટ્રી અને ઇસ્લામ ધર્મો પણ એક યા બીજા પ્રકારે માનવતાની પાયાની ભૂમિકા સ્થિર કરવામાં સહાયક બની એ જ દિશામાં આગળ વધે છે. પરંતુ અહીં માનવતા અથવા ભવ્યત્વ પામ્યા પછીના ભારતના ધર્મો અને તેમાંય ખાસ કરીને આ જૈન ધર્મ એ વ્રતના ગૃહસ્થવર્ગ માટે અને શ્રમણ વર્ગ માટે અણુ અને મહાન એમ બે ભેદ કરી, તે વ્રતને દૃઢ કરવા માટે કેવા વ્યવસાથે કરવા અને કેવા ન કરવા, તથા કઈ કઈ ભાવનાઓ વારંવાર ભાવવી અને આચરવી તથા આખી જિંદગી આવા સાધક સાધિકાએએ કેવા કેવા સંકલ્પથી ગાળવી કે જેથી અંતકાળ (એટલે કે મૃત્યુકાળ) સુધરી જાય; એ વિષે ઘણું ઊંડું ચિંતન કરી સુચવાયું છે, તે આપણે ક્રમે ક્રમે આ સાતમા અધ્યાયમાં જોઈ શકીશું:
Jain Educationa International
For Personal and Private Use Only
www.jainelibrary.org
