________________
તવાખ્યાન.
૨૧૩
w
ઠેકાણે પેદા કરી શકે નહિ, માટે કાર્ય-કારણનું અધિકરણ એકજ માનવામાં આવે છે.
પૂર્વમાં અનુભવેલા પદાર્થનું મરણ હાલમાં જે થાય છે તેનું કારણ અનુભવ તે હેઈ શકે નહિ, એ તે પ્રથમ જ નષ્ટ થઈ ગયે. તેમજ તુચ્છ અભાવ પણ કારણ થઈ શકે નહિ અને કારણ વિના કાર્ય પણ થઈ શકે નહિ એ વાત ચેકસ છે. માટે સ્મરણનું કારણ જે હોય તેને આ ઠેકાણે સંસ્કાર કહેવામાં આવે છે. આત્મા અનંત હોવાથી એની સંખ્યા પણ અનન્ત સમજવી, તથા એક બીજાથી ભિન્ન હેવાથી પૃથકત્વ ગુણ પણ તેમાં મનાય છે. આત્માને ઘણું માનવામાં કારણ પણ દર્શાવવામાં આવે છે.
પ્રશ્ન–જે આત્માને એક જ માનવામાં આવે તે જેમ બાલ્યાવસ્થામાં અનુભવેલા પદાર્થનું વૃદ્ધાવસ્થામાં સમરણ થાય છે, જેમ પહેલાં મને સુખ થયું હતું, દુઃખ થયું હતું, તેમજ બીજા શરીરે અનુભવેલા પદાર્થનું સ્મરણ પણ થવું જોઈએ, કેમકે અનુભવ કરવાવાળો તે દરેક શરીરમાં એકજ છે.
ઉ૦-માયા ઉપાધિ ભિન્ન હોવાથી બીજા શરીરે અનુભવેલાનું સ્મરણ થઈ શકે નહિ.
પ્રહ-માયા પણ આત્માથી ભિન્ન છે કે અભિન્ન છે, સત છે કે અસત્ છે. ભિન્ન માનવામાં બે પદાર્થો સિદ્ધ થાય છે. અભિન્ન માનવામાં બ્રહ્યાજ ખાલી રહેવાને, તે પછી
