________________
૪૪ : ષદર્શન સુધિકા આત્મા આસક્તિ ભાવને અળગે કરી, કર્મના મૂળ અને ઉત્તર ભેદથી મુક્ત બની પરમાત્મા બને છે.
આથી સમજી શકાય છે કે કર્મને કર્તા પણ જીવ છે. ભક્તા પણ જીવ છે અને તેનાથી મુક્ત થનાર પણ જીવ છે.
આ કર્મ=કર્મવર્ગણ ચૌદ રાજલેકમાં સર્વત્ર વ્યાપીને રહેલ છે. વાણ, વિચાર અને વર્તન દ્વારા રાગાદિ દેથી ગ્રહણ કરાયેલ કામણ વર્ગણાના પુદ્ગલેને કર્મ કહેવાય છે. આ કર્મ રૂપી ગણાય છે. જેના દર્શન પ્રમાણે જેની અંદર વર્ણ, ગંધ, રસ અને સ્પર્શ હોય તે રૂપી ગણાય છે. રૂપીપણું એ પુદ્ગલનું સર્વ સામાન્ય=સ્વાભાવિક લક્ષણ છે.
આત્મા મૂળ સ્વરૂપે તે અરુપી છે પરંતુ રુપી પુદ્ગલના સગે રૂપી બન્યું છે. તેથી સંસારી આત્મા રૂપી ગણાય છે.
પ્રશ્ન: ચેતન આત્માને જડ કર્મ કેમ ફળ આપી શકે?
ઉત્તરઃ મદિર આદિ જડ પદાર્થો જેમ આત્માને ચેતન હવા છતાં ભાન વિનાને કરી મુકે છે અથવા બ્રાહ્મો આદિ પદાર્થો બુદ્ધિની તીણતાને કરે છે. તેમ જડ કર્મ પણ ચેતન આત્માને અસર કરે છે. શુભ આશ્રવ હોય તે શુભ ફળ આપે છે, અશુભ આશ્રવ હોય તે અશુભ ફળ આપે છે.
જે આત્મા જગતની વિચિત્રતા જોઈ સંવર દ્વારા નવા કર્મ બંધને રોકે છે. નિર્જરાદ્વારા પૂર્વ સંચિત કર્મને ક્રમશ. ક્ષય કરે છે, તે છેવટ સકલ કર્મને ક્ષય કરી પરમ વિશુદ્ધ નિર્મલ પરમાત્મા બને છે મુક્તિપદે વિરાજિત થાય છે
Jain Educationa International
For Personal and Private Use Only
www.jainelibrary.org
