Page Text
________________
ધાતુ પિગળે છે. પ્રવાહી રૂપ લઈ લે છે, પણ બળી નથી શકતી. નીચેના કોષ્ટકમાં ધાતુના પિગળનાંક આપ્યા છે.
ધાતુ | પિગળનાંક સોનું ૧૦૬૨ ડિગ્રી સે.
પ્લેટિનમ ૧૭૭૦ ડિગ્રી સે.
ટૅસ્ટન ૩૬૪૩ ડિગ્રી સે. ઇલેક્ટ્રિક કાર્બન આર્કનું ઉષ્ણતામાન - ૫૫૦૦ ડિગ્રી સે. સૂર્યનું અંદરનું ઉષ્ણતામાન - ૨ કરોડ ડિગ્રી સે. તારાઓનું ઉત્કૃષ્ટ ઉષ્ણતામાન - ૪ કરોડ ડિગ્રી સે.૬૯
પદાર્થ (matter) નું જે ઊર્જા (energy)ના રૂપમાં રૂપાંતરણ થાય છે, તે મોટે ભાગે જ્વલનક્રિયામાં ઊર્જાના રૂપમાં હોય છે. પણ સરખામણીમાં એની માત્રા ઘણી ઓછી હોય છે. દા.ત. ૩૦૦૦ ટન કોલસાને બાળવા પર ફક્ત ૧ ગ્રામ કોલસા જેટલું દ્રવ્યમાન (mass)નું ઊર્જાના રૂપમાં પરિણમન થાય છે. બાકી પદાર્થનું રૂપાંતરણ કાર્બન મોનોકસાઇડ અને રાખના રૂપમાં થાય છે, આનું સંયુક્ત દ્રવ્યમાન અથવા દળ (mass) ૩૦૦૦ ટનમાંથી ફક્ત ૧ ગ્રામમાંથી પ્રાપ્ત થાય છે. આ પ્રક્રિયાને જો ન્યૂક્લિયર રિએક્ટરમાં કરવામાં આવે, તો એમાં કાર્બનનું ન્યૂક્લિયસ ઑક્સિજનના ન્યૂક્લિયસની સાથે મળીને સિલિકોનના ન્યૂક્લિયસને ઉત્પન્ન કરે છે તથા ઊર્જાનું ઉત્સર્જન ૧૪x૧૦૬ યૂનિટ જેટલું પ્રતિગ્રામ થાય
છે.
આ પ્રમાણે જ્વલન-ક્રિયા એક રાસાયણિક ક્રિયા છે, જેમાં જ્વલનશીલ પદાર્થના કાર્બન આદિ તત્ત્વ ઑક્સિજન સાથે મળીને ઉષ્મા અને પ્રકાશના રૂપમાં ઊર્જાનું ઉત્સર્જન કરીને રાખ આદિ પદાર્થ, કાર્બન મોનોકસાઈડ અથવા કાર્બનડાયોકસાઇડ આદિ ગેસ ઉત્પન્ન કરે છે. આ જ્વલનક્રિયાને આપણે પ્રજ્વલન અથવા અગ્નિના રૂપમાં જોઈએ છીએ. અગ્નિ, જ્વાળા વગેરેનું પ્રક્ટીકરણ આનું જ પરિણામ છે. અગ્નિ અને ઉષ્મા ગરમીમાં અંતર
અગ્નિ અને ઉષ્મા (ગરમી) બન્ને એક નથી. “અગ્નિ કંબશ્ચન (દહનક્રિયા)ના રૂપમાં પ્રગટ થનારી રાસાયણિક ક્રિયા છે. જ્યારે ઉષ્મા ઊર્જાનું એક રૂપ છે. એ પદાર્થમાં રહેલાં અણુ-ગુચ્છોની ઝડપની ઘટ-વધ પ્રમાણે પદાર્થમાંથી વિકિરિત
Jain Educationa International
For Personal and Private Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 005303 |
| Book Title | Shu Vidyut Sachit Teukay Che |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Mahendramuni |
| Publisher | Anekant Bharati Prakashan |
| Publication Year | 2005 |
| Total Pages | 312 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 13 MB |