________________
૩. મુર્ખર (ભુખુર): ગાયનાં સૂકાં છાણની આગ, સૂકું ઘાસ અથવા ભૂસાની
આગ, ક્ષારાદિમાં રહેલા અગ્નિને મુર્ખર કહે છે. ભસ્મના બારિક અગ્નિકણ
મુર્ખર છે. ૪. અર્ચિ (અશ્ચિ) : મૂળ અગ્નિથી જુદી થયેલી, વાળા આકાશમાં ગયેલી
પરિછિન્ન, અગ્નિશિખા, દીપશિખાના અગ્નિભાગને અર્ચિ કહે છે. ૫. જ્વાળા (જાલં) : સળગતા અગ્નિ સાથે જોડાયેલી અગ્નિશિખાને જ્વાળા
કહે છે. ૭૩ ૬. અલાત (અલાય) : અડધી બળેલી લાકડી.૭૪ ૭. શુદ્ધ અગ્નિ સુદ્ધાગર્ણિ) : ઇંધણ વગરનો અગ્નિ.૭૫ ૮. ઉલકા - (ઉત્કંઠ) : ગગનાગ્નિ-વિદ્યુત આદિ.
પ્રજ્ઞાપના સૂત્રની ટીકામાં આચાર્ય મલયગિરિએ આ શબ્દોના કંઈક ભિન્ન અર્થ કર્યા છે.૭૭ ૧. અંગારા : ધુમાડા રહિત (આગ) ૨. વાળા : જાજ્વલ્યમાન ખદિર આદિ (લાકડી)ની જ્વાળા અથવા અગ્નિથી
પ્રતિબદ્ધ દીપશિખા. ૩. મુર્મર : ભૂસા આદિના અગ્નિના ભસ્મ-મિશ્રિત અગ્નિકણના રૂપમાં ૪. અર્ચિ : અગ્નિથી પ્રતિબદ્ધ જ્વાળા ૫. અલાત : અડધી બળેલી લાકડી ૬. શુદ્ધાગ્નિ ઃ લોહ-પિંડમાં પ્રવિષ્ટ અગ્નિ ૭. ઉલ્કા : આકાશીય પિંડના ટુકડાના પતનથી ઉત્પન્ન થયેલો અગ્નિ ૮. વિદ્યુત : આકાશની વીજળીનું ચમકવું. ૯. અશનિ : આકાશીય વીજળીના પડતા અગ્નિમય કણો. ૧૦. નિર્ધાત : વૈક્રિય અશિનપાત ૧૧. સંઘર્ષ સમુસ્થિત : અરણી આદિ લાકડીના ઘસાવાથી ઉત્પન્ન. ૧૨. સૂર્યકાંત મણિ : સૂર્યના પ્રખર કિરણોના સંપર્ક થવાથી સૂર્યકાંત મણિમાંથી
જે ઉત્પન્ન થાય છે. આચારંગ-નિર્યુક્તિમાં આપેલી સૂચિ આ પ્રમાણે છે.૭૯
આ જગતમાં તેઉકાય (અગ્નિ)ના બે પ્રકાર છે. (૧) સૂક્ષ્મ તેઉકાય (૨) બાદર તેઉકાય. સૂક્ષ્મ તેઉકાય (અગ્નિ) સંપૂર્ણ લોકમાં છે અને બાદક તેઉકાય ફક્ત અઢીદ્વિપમાં-સમુદ્રમાં જ છે.
28
Jain Educationa International
For Personal and Private Use Only
www.jainelibrary.org
