________________
૩૯૪].
સમ્યગદર્શનપણ સંસાર છૂટશે પણ એને બદલે પૌગલિક સુખ માટેની ઝંખના રહ્યા કરે, પૌગલિક સુખવાળાને જોતાં આંખ ઠરે, એ દુખી તે ન લાગે પણ એના જેવા સુખી થવાની ભાવના થાય, ક્યારે હું પણ, એની જેમ બંગલા બંધાવું ને મેટર દોડાવું એમ થાય, એ કોના ઘરની દશા છે? એ વિચારો. શ્રી જિનેશ્વરદેવોએ પદગલિક સાધન હીનને જ દુખી નથી કહ્યા,પણ પૌગલિક સુખસાહ્યબીને જેની પાસે પાર નથી, એવા પણ એમાં મૂંઝાએલા દુઃખી છે એમ શ્રી જિનેશ્વરદેએ કહ્યું છે, એ વાત ગળે ઊતરે છે ખરી?
ધર્મ, અર્થ અને કામમાં અર્થ - કામને જે હેય જ માને અને એક ધમને
' જ ઉપાદેય માને તે સમ્યગદષ્ટિ : સર્વવિરતિ ધર્મ કે દેશવિરતિ ધર્મ, સાધુધર્મ કે ગૃહસ્થઘર્મ એનું મૂળ સમ્યગદર્શન. એ સમ્યગ્ગદર્શનરૂપ ધર્મને પણ પામેલે કેણ, કહેવાય ? ધર્મ, અર્થ અને કામમાં અર્થ અને કામ જેને એકાન્ત હેય જ લાગે અને એક ધર્મ જ જેને ઉપાદેય લાગે, તે સમ્યગદષ્ટિ. અર્થ અને કામમાં એની લેશ પણ ઉપાદેયબુદ્ધિ હેય નહિ. અર્થ અને કામની સાથે રહે એ બને, અર્થ અને કામ મેળવે અને ભગવે એ બને, પણ અર્થ અને કામને હેય જ માને તથા ધર્મને ઉપાદેય જ માને. ઉપાદેય તે ધર્મ જ લાગે. અર્થ અને કામમાં ઉપાદેયબુદ્ધિ આવી કે સમ્યકત્વ ઊયું. સમ્યગદર્શનરૂપ ધર્મને પામેલાનું આ લક્ષણ. અર્થકામમાં એ હેયબુદ્ધિ આવી છે? છોડવા જેવા છે એમ લાગ્યું છે ? ધર્મ ઉપાદેય લાગે છે? ઉપાદેય અને હેય બેમાંથી હદય કથી તરફ ઢળે છે ? અર્થ-કામ ગ્રહણ કરવા લાયક નથી, ત્યાગ કરવા લાયક છે અને ધર્મ આદરવા લાયક છે, એ માન્યતાવાળી દશા ક્યારે. આવે? શ્રી જિનેશ્વદેવે એ જે જેમ કહ્યું છે તે તેમજ છે એમ હૃદયની ખાત્રીપૂર્વક મનાય તે ! અર્થકામમાં ઉપાદેયબુદ્ધિ આવતી હોય, તે સમજવું કે-હજુ કાંક વાંધે છે. એ વધ ટાળવા માટે આ પ્રયત્ન છે. એ વાંધે ટળ્યો એટલે સંસારની મઝલ માપમાં આવી ગઈ સમજે.
Jain Educationa International
For Personal and Private Use Only
www.jainelibrary.org