________________
૨૫૨]
સમ્યગદર્શન-૧ ગ્રંથિને ભેદી શકે છે અને સમ્યગ્દર્શનાદિને પામી શકે છે. એટલે, ગ્રંથિભેદ થવામાં કાળની પરિપક્વતાની અપેક્ષા પણ રહે જ છે.
“મેક્ષની ઇચ્છા નથી માટે અભવ્ય કે
દુર્ભાગ્ય છે એવું કહી શકાય નહિ જે જીવમાં પિતાના મોક્ષની ઈચ્છા જ મે–એ જીવ ચરમાવર્તને પામેલે છે; અને, જે જીવ ગથિભેદ કરી શકે–એ જીવ ચરમાર્થપુદગલપરાવર્તથી પણ ઓછા કાળમાં મોક્ષને પામવાને છે–એમ નિશ્ચિતપણે કહી શકાય, પરંતુ એવા પણ ભવ્ય જ હોય છે, કે -જે જ ચરમાવત્ત કાળને અથવા તે ચરમાર્થ પુદ્ગલપરાવર્ત કાળને પામેલા હોય અને તેમ છતાં પણ તેમને મેક્ષની ઈચ્છા જન્મી ન હોય અને તેમને કદાચ મેક્ષની ઈચ્છા જન્મી પણ હોય, તે પણ તેમણે ગ્રન્થિને ભેદ કર્યો ન હેય. આમ છતાં પણ એ , છેવટ એ કાળના અતિમ ભાગે પણ મેક્ષની ઈચ્છાને પામવાના, ગ્રન્થિભેદ કરવાના, સમ્યગ્દર્શનાદિ ગુણને પામવાના અને એ ગુણેના બળે પિતાનાં સકલ કર્મોને સર્વથા ક્ષીણ કરી નાખીને મેક્ષને પણ પામી જવાના જ, એ નિશ્ચિત વાત છે. એટલે, કઈ જીવમાં મેક્ષની ઈચ્છા માત્ર પણ પ્રગટી ન હોય, તે પણ એટલા માત્રથી એ જીવને ન તે અભવ્ય કહી શકાય અથવા ન તે દુર્ભવ્ય કહી શકાય.
જેનામાં મોક્ષની ઈચ્છા ન પ્રગટે, એ અભવ્ય—એવું નથી, પરંતુ, ક્યારેય મેક્ષની ઈચ્છા પ્રગટી શકે એવી ગ્યતા જે જીવમાં નથી, તે જીવ અભવ્ય છે. મેક્ષની ઈચ્છા પ્રગટી શકે એવી ગ્યતા જેનામાં છે, તે જીવ ભવ્ય સ્વભાવને કહેવાય છે, પણ જ્યાં સુધી એ જીવ ચરમાવર્ત કાળને પામતે નથી, એટલે કે-જ્યાં સુધી એ જીવ કાળની પરિપકવતાને પામતે નથી, ત્યાં સુધી એ જીવને દુર્ભવ્ય કહેવાય છે. એટલે કે-જે છે કાળની પરિપક્વતાને પામવાના અવશ્ય છે, પણ હજુ કાળની પરિપક્વતાને પામેલા નથી, તે જેને “દુર્ભાગ્યે” તરીકે ઓળખવામાં આવે છે.
Jain Educationa International
For Personal and Private Use Only
www.jainelibrary.org
