Page Text
________________
૩૪
કોઈ જીવ ચોથા ગુણસ્થાને હોય પણ અવધિજ્ઞાન હોય અને જ્યારે કોઈ જીવ બારમાં ગુણસ્થાને હોય તે પણ અવધિજ્ઞાન ન હેય. મોક્ષમાર્ગ કેમે કરી અવધિજ્ઞાનથી સધાય નહીં. તે તે સમ્યક્ મતિ-શ્રુત જ્ઞાન દ્વારા સ્વય આત્માને પકડવાથી સધાય છે અને સ્વય આત્માને પકડવાની એવી જ્ઞાનશક્તિ તે ગુણસ્થાન ચઢતાં નિયમથી વૃદ્ધિ પામે છે. ચોથા ગુણસ્થાનવાળા અવધિજ્ઞાનીની અપેક્ષાએ અવધિજ્ઞાન વગરના બારમા ગુણસ્થાનવાળા જીવની જ્ઞાનમાં સ્વય આત્માને ગ્રહણ કરવાની શક્તિ વિશેષ વધી ગઈ હોય છે. સ્વય આત્મા તરફ ઢળવાવાળું જ્ઞાન જ મોક્ષમાર્ગમાં પ્રજરૂપ છે. ગુણસ્થાન પ્રમાણે જ્ઞાનશક્તિ વધતી જાય છે, પણ એક ગુણસ્થાનમાં ઘણું જ હોય તે બધાનું જ્ઞાન એક જેવું હોતું નથી અને તેમની ક્રિયા પણ એક સમાન હોતી નથી. એક ગુણસ્થાનવતી અનેક જીવોમાં જ્ઞાનાદિમાં તારતમ્યતા હોય છે, પણ તેની વિરુદ્ધ જાતિ હોતી નથી. એક ગુણસ્થાનમાં વર્તતા બધા જ્ઞાનીઓને ઔદયિકભાવ તથા જ્ઞાનને ક્ષયોશિમિક ભાવ ભિન્ન ભિન્ન પ્રકારના હોય છે, પણ તે ઉદયભાવના આધારે
જ્ઞાન નથી. જ્ઞાન તે સ્વય અનુસાર (આત્માનુભવને આધારે) છે. ૮૪ પ્ર. કેવળજ્ઞાનથી પદાર્થ કેવા પ્રકારે દેખાય છે ? ઉ. દીવો દ્રવ્યપ્રકાશક છે, અને જ્ઞાન દ્રવ્ય, ભાવ બનેને પ્રકાશક છે.
દીવાના પ્રગટવાથી તેના પ્રકાશની સીમામાં જે કોઈ પદાર્થ હોય છે તે સહેજ દેખાઈ રહે છે; તેમ જ્ઞાનના વિદ્યમાનપણથી પદાર્થનું સહેજે દેખાવું થાય છે, જેમાં યથાય અને સંપૂર્ણ પદાર્થનું સહેજે દેખાઈ રહેવું થાય છે, તેને કેવળજ્ઞાન કહ્યું છે; જે કે પરમાર્થથી એમ કહ્યું છે કે કેવળજ્ઞાન પણ અનુભવમાં
તે માત્ર આત્માનુભવકર્તા છે, વ્યવહારથી લોકાલોક પ્રકાશક છે. ૮૫ પ્ર. કેવળજ્ઞાન દર્શનને વિષે ગયા કાળ અને આવતા કાળના પદાર્થ વર્તમાન
કાળમાં વર્તમાનપણે દેખાય છે, તેમ જ દેખાય કે બીજી રીતે ? શાસ્ત્રમાં માર્ગ કહ્યો છે, એમ કહ્યો નથી. મર્મ તે સતપુરુષના અંતરાત્મામાં રહ્યો છે.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 005260 |
| Book Title | Sankshipta Jain Darshan |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Dineshchandra Joravarmal Modi |
| Publisher | Dineshchandra Joravarmal Modi |
| Publication Year | 1988 |
| Total Pages | 620 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 21 MB |