________________
અન્ય ધર્મ, જૈન ધર્મ અને તેના
મત, છ, ભેદ,
૨૭ પ્ર. મુખ્ય છ દર્શન ક્યાં છે ? અને તેમાં ભેદ શું છે ? ઉ. બૌદ્ધ, નૈયાયિક, સાંખ્ય, જૈન અને મિમાંસા એ પાંચ આસ્તિક દર્શને એટલે બંધમેક્ષાદિ ભાવને સ્વીકારનારાં દર્શને છે. સાંખ્ય જે જ વેગને અભિપ્રાય છે, સહેજ ભેદ છે. મિમાંસા દર્શનને બે ભેદ છેઃ પૂર્વ મિમાંસા અને ઉત્તર મિમાંસા. પૂર્વ મિમાંસાનું
જેમિની” અને ઉત્તર મિમાંસાનું “વેદાંત” એમ નામ પણ પ્રસિદ્ધ છે.
બૌદ્ધ અને જૈન સિવાયનાં બાકીનાં દર્શને વેદને મુખ્ય રાખી પ્રવર્તે છે, માટે વેદાશ્રિત દર્શન છે. બૌદ્ધ અને જૈન વેદાશ્રિત નથી, સ્વતંત્ર દર્શન છે.
આત્માદિ પદાર્થને નહીં સ્વીકારવાનું એવું ચાર્વાક નામે છ8 દર્શન છે. જૈનદર્શનના સહજ પ્રકારનાંતરથી બે ભેદ છે, દિગંબર
ને વેતાંબર. ૨૮ પ્ર. આ છ દર્શનની વિચારશ્રેણીમાં મુખ્ય શું ભેદ છે ? ઉ. બૌદ્ધ, સાંખ્ય, જૈન અને પૂર્વ મિમાંસાને અભિપ્રાય સૃષ્ટિકર્તા
એ કઈ ઈશ્વર નથી. નૈયાયિકને અભિપ્રાયે તટસ્થપણે ઈશ્વરક્ત છે. વેદાંતને અભિપ્રાયે આત્માને વિષે જગત વિવર્તરૂપ એટલે કપિતપણે ભાસે છે અને તે રીતે ઈશ્વર કરિપતપણે કર્તા
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
