________________
૨૭૭
કલ્યાણના અર્થે છે કે જેનાથી જિનેન્દ્રના શુદ્ધાત્માની ચેષ્ટાને વિષે વૃત્તિ રહે, આત્માના અપૂર્વ ગુણ દષ્ટિગોચર થઈ અન્ય સ્વછંદ મટે, અને જીવના અંતિમ ધ્યેયરૂપ શુદ્ધ સ્વરૂપનું ધ્યાન થતાં આત્મબંધ થાય. પ્રતિમા ઉપર દષ્ટિ સ્થિર રાખવાથી એકાગ્રતા સધાય છે. ભગવાન મહાવીર દેવ જેવા કેત્તર પુરુષે ચિત્તની સ્થિરતા માટે એક માટીના ઢેફા ઉપર અગિયાર દિવસ સુધી દષ્ટિ સ્થિર રાખી હતી. આત્માર્થી મુમુક્ષુ જીવે મૂર્તિપૂજાના વિવાદમાં ઉતરવું જોઈએ નહીં. પંડિત બનારસીદાસજી એ કહ્યું છે:
“જિનપ્રતિમા જિન-સારખી, ન બનારસી તાહિક કહત બનારસી અલપ ભવથિતિ જાકી, સોઈ જિનપ્રતિમા પ્રવને જિન સારખી.” જેની ભવસ્થિતિ અલ્પ થઈ ગઈ છે, મુકિત નજીક આવી ગઈ છે, તે જ જિનપ્રતિમાને જિનેન્દ્ર સરખી સ્વીકારે છે. એક અપેક્ષાથી બને સમાન જ છે. સાક્ષાત જિનેન્દ્રદેવને વાણીને યોગ હોય છે અને જિનપ્રતિમાને વાણીને યોગ હોતો નથી, બનેમાં ફક્ત આટલું જ અંતર છે. બાકી ભક્તને વીતરાગભાવનાં
દર્શન વગેરેનું પ્રયોજન બનેમાં સમાનરૂપે સિદ્ધ થાય છે. ૯૭૮ પ્ર. ભગવાનની મૂર્તિ તો જડ છે, તે પછી તેની પૂજાનો ઉપદેશ
કેમ કરવામાં આવે છે ? ઉ. પહેલાં જડ અને ચેતનની સમજણ થવી જોઈએ. સ્ત્રી-પુત્રાદિ
પણ જડ જ છે ને, તેમ છતાં તેમના ઉપર રાગ કેમ કરે છે ? પિતાનું શરીર પણ જડ છે તે પણ તેના ઉપર રાગ કરી પાપ બાંધે છે અને જ્યારે દેવ (અરિહંત)ની વાત આવે છે, ત્યાં એમ કહે છે કે મૂર્તિ તે જડ છે, ત્યારે કહેવું પડે છે કે તેને દેવગુરુની સમજણ, કે ઓળખાણ નથી. ભગવાનના ભક્તને પ્રથમ ભૂમિકામાં દેવ-શાસ્ત્ર-ગુરુના પ્રત્યે શુભરાગ આવ્યા વિના રહેતા નથી, જેને સાચા દેવ–શાસ્ત્ર-ગુરુ માટે તન-મન-ધન અર્પણ
વિદ્યા વિવેકનો શણગાર છે અને વિનય તે બનેનો શણગાર છે,
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
