________________
૨૨૪
પ્રકાર એ છે કે જ્ઞાનથી, વિચારથી કેટલાંય કર્મ નિવૃત્ત થાય. જ્ઞાન થવા છતાં પણ જે પ્રકારનાં કર્મ અવશ્ય ભેગવવાં યોગ્ય છે તે પ્રથમ પ્રકારનાં કર્મ કહ્યાં છે અને જે જ્ઞાનથી ટળી શકે છે તે બીજા પ્રકારના કર્મ કહ્યાં છે; નિકાચિત કર્મમાં સ્થિતિબંધ હોય તે બરોબર બંધ થાય છે. સ્થિતિકાળ ન હોય તે વિચારે, પશ્ચાતાપ, જ્ઞાનવિચારે નાશ થાય. સ્થિતિકાળ હોય તો ભગવ્ય
છૂટકે. ૭૯૯ પ્ર. મંત્ર, સિદ્ધિ, જાપ વગેરેથી ચમત્કાર સંભવે છે ? ઉ. મંત્રાદિથી, સિદ્ધિથી અમુક ચમત્કાર થવા અસંભવ નથી. પણ
નિકાચિત કર્મ કોઈ પ્રકારે મટી શકે નહીં, અમુક “શિથિલકર્મની’ કવચિત્ નિવૃત્તિ થાય છે, પણ તે કંઈ ઉપાર્જિત કરનારે વિદ્યા વિના નિવૃત્ત થાય છે એમ નહીં. આકારફેરથી તેનું વેદવું થાય છે. કોઈ એક એવું શિથિલ કર્મ છે કે જેમાં અમુક વખત ચિત્તની સ્થિરતા રહે તો તે નિવૃત્ત થાય તેવું કર્મ તે મંત્રાદિમાં સ્થિરતાના યોગે નિવૃત્ત થાય એ સંભવિત છે; અથવા કોઈ પાસે પૂર્વ લાભને કઈ એ બંધ છે કે જે માત્ર તેની કૃપાથી ફળીભૂત થઈ આવે, એ પણ એક સિદ્ધિ જેવું છે, તેમ અમુક મંત્રાદિના પ્રયત્નમાં હોય, અમુક પુર્વોતરાય ગુટવાને પ્રસંગ સમીપવત
હોય, તો પણ કાર્યસિદ્ધિ મંત્રાદિથી થઈ ગણાય. ૮૦૦ પ્ર. જે વેદનીય કર્મ અવશ્ય ભેગવવાં જ પડે તેમ હોય તે ઔષધ
લેવાથી વેદની દૂર થાય નહિ તે પછી ઔષધ લેવાને શું અર્થ છે ? ઉ. જે વેદનીય પર ઔષધ અસર કરે છે, તે ઔષધ વેદનીયને બંધ
વસ્તુતાએ નિવૃત્ત કરી શકે છે, એમ કહ્યું નથી, કેમ કે તે ઔષધ કર્મરૂપ વેદનીયને નાશ કરે તે અશુભ કર્મ નિષ્ફળ થાય અથવા
ઔષધ શુભ કર્મરૂપ કહેવાય પણ ત્યાં એમ સમજવું યોગ્ય છે કે તે અશુભ કર્મ વેદનીય એવા પ્રકારની છે કે તેને પરિણામાંતર પામવામાં ઔષધાદિ નિમિત્ત કારણરૂપ થઈ શકે. નિશ્ચય મુખ્ય દૃષ્ટિએ તે ઓસડ વગેરે કહેવા માત્ર છે. બાકી તે જે થવાનું
છે દેહાદિથી ભિન આમા રે, ઉપયોગી સદા અવિનાશ.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
