Page Text
________________
૧૯
ગેડે, ચૈતન્ય સ્વભાવને અણગમો તે અનંતાનુબંધી ક્રોધ છે. પર પદાર્થ પ્રત્યે અહં બુદ્ધિ તે અનંતાનુબંધી માને છે. વસ્તુને સ્વભાવ જેમ છે તેમ નહીં માનતાં બીજી રીતે ખતવે તે અનંતા નુબંધી માયા છે. સ્વભાવની ભાવના ચૂકીને વિકારભાવની ઈચ્છા, કરવી તે અનંતાનુબંધી લેભ છે શુભાશુભ પરિણામમાં જ સંતોષ
માનવે તેનું નામ અનંતાનુબંધી લેભ છે. ૬૯૫ પ્ર. કષાયાદિ ભાવ જ્ઞાન થયે નિર્મૂળ થાય કે તે માળાં પડે જ્ઞાન
ઉત્પન્ન થાય ? ઘણે સ્થળે વિચારવાન પુરુષોએ એમ કહ્યું છે કે જ્ઞાન થયે કામ, ક્રોધ, તૃષ્ણાદિ ભાવ નિમેળ થાય તે સત્ય છે, તથાપિ તે વચનેને એ પરમાર્થ નથી કે જ્ઞાન થયા પ્રથમ તે મોળાં ન પડે કે ઓછાં ન થાય. મૂળ સહિત છે તે જ્ઞાન કરીને થાય. પણ કષાયાદિનું મોળાપણું કે ઓછીપણું ન થાય ત્યાં સુધી જ્ઞાન ઘણું કરીને ઉત્પન જ ન થાય. જ્ઞાન પ્રાપ્ત થવામાં વિચાર મુખ્ય સાધન છે; અને તે વિચારને વૈરાગ્ય (ભેગ પ્રત્યે અનાસક્તિ) તથા ઉપશમ (ષાયા નુિં ઘણું જ મંદપણું, તે પ્રત્યે વિશેષ ખેદ) બે મુખ્ય આધાર છે. પુરુષના વચનના યથાર્થ ગ્રહણ વિના વિચાર ઘણું કરીને ઉદ્દભવ થતો નથી અને પુરુષના વચનનું યથાર્થ ગ્રહણ તેમની અનન્ય આશ્રયભક્તિ', પરિણામ પામ્યથી થાય છે. ભલે બહારથી ક્રોધી ન દેખાય અને મંદકષાય હાય પણ જ્યાં સુધી વસ્તુસ્વરૂપનું ભાન નથી ત્યાં સુધી સમતાને અંશ પણ નથી. પ્રત્યેક તત્ત્વ સ્વતંત્ર છે, કઈ કાઇને આધીન નથી. મારો સ્વભાવ તે માત્ર જાણવાનું છે, આ પ્રકારે વસ્તુ–સ્વાતંત્ર્યને જાણ પિતાના જ્ઞાનસ્વભાવને આદર કરે તે જ સાચે સમતાભાવ છે. (અને તેનાથી
કષાયાદિ નિર્મળ થાય છે.) ૬૯૬ પ્ર. કષાયને એકદમ ત્યાગ કરવા ધારે તે જીવ ત્યાગ કરી શકે કે તેને
ક્રમે કરી ત્યાગ કરવો જોઈએ ? ઉ. જે જીવને મેહનીય કર્મરૂપી કષાયને ત્યાગ કરવો હોય, તે તેને એકદમ ત્યાગ કરવા ધારશે ત્યારે કરી શકાશે તેવો વિશ્વાસ ઉપર પાની બાઢે નાવમેં, ઘરમેં બાદે દામ; દોનો હાથ ઉલેચીયે. યહી શયાને કામ
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 005260 |
| Book Title | Sankshipta Jain Darshan |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Dineshchandra Joravarmal Modi |
| Publisher | Dineshchandra Joravarmal Modi |
| Publication Year | 1988 |
| Total Pages | 620 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 21 MB |