________________
૧૫૬
તે દ્રવ્યાસવ છે. (તેમાં જીવના અશુદ્ધ પર્યાય નિમિત્ત માત્ર છે.) પુણ્ય : પુણ્ય આસ્રવ એ બંધના પેટા ભેદ છે. દાન, ધ્યા, ભક્તિ, પૂજા, વ્રત વગેરેના શુભ ભાવ જીવને થાય તે અરૂપી અશુદ્ધ ભાવ છે. તે ભાવ પુણ્ય છે તે સમયે શાતાવેદનીય શુભ નામ આદિ ક યાગ્ય પરમાણુઓના સમૂહ સ્વયં (સ્વત : ) એક ક્ષેત્રાવગાહ સંબંધે જીવની સાથે ખંધાય છે તે દ્રવ્યપુણ્ય છે. (તેમાં જીવના રાગભાવ (અરુદ્ધ ભાવ) નિમિત્તમાત્ર છે.) પાપ : પાપ આસવ એ બંધના પેટા ભેદ છે. મિથ્યાત્વ, હિંસા, અસત્ય, ચેરી, અત્રત વગેરેના અશુભ ભાવ પાપ છે. તે સમયે જ્ઞાનાવરણીય, મેાહનીય, અશાતા વેદનીય, આદિ કયાગ પુદ્ગલા સ્વયં ( સ્વતઃ ) જીવની સાથે બંધાય છે તે દ્રવ્યપાપ છે. બંધ : આત્માનું અજ્ઞાન, રાગદ્વેષ, પુણ્ય-પાપરૂપ વિકારમાં રાકાઈ જવું, (અટકી જવું) તે ભાવખધ છે અને તે સમયે ક ચેાગ્ય પુદ્ગલેાનુ સ્વયં ( સ્વત: ) જીવની સાથે એક ક્ષેત્રાવગાહરૂપે બંધાવું. તે દ્રવ્યમ ધ છે.
સવર : પુણ્ય-પાપરૂપ અશુદ્ધ ભાવને (આસવને) આત્માના શુદ્ધ ભાવ દ્વારા રોકવા તે ભાવસવર છે અને તદાનુસાર કર્મોનુ આવવું સ્વયં ( સ્વતઃ ) અટકવુ તે દ્રવ્યસંવર છે નિર્જરા ઃ અખંડાનંદ શુદ્ધ આત્મસ્વભાવના બળે આંશિક શુદ્ધિતી વૃદ્ધિ અને અશુદ્ધ (શુભાશુભ ઇચ્છારૂપ) અવસ્થાની આંશિક હાનિ કરવી તે ભાવનિરા છે; અને તેનું નિમિત્ત પામીને જડ કર્માંનુ અંશે ખરી જવુ તે દ્રવ્ય નિરા છે.
મેાક્ષ - અશુદ્ધ અવસ્થાના સર્વેથા-સ ંપૂર્ણ નાશ થઈ આત્માના પૂ શુદ્ધ પર્યાયનું પ્રગટ થવું તે ભાવમેક્ષ છે અને તે સમયે પેાતાની યેાગ્યતાથી દ્રવ્ય કર્મોના આત્મપ્રદેશથી અત્યંત અભાવ થવા તે દ્રવ્યમેાક્ષ છે.
પર૪ પ્ર. આ નવતત્ત્વની હકીકત વ્યવહારમાં લેકે કેમ જાણતા નહિ હોય ? અને જાણતા હોય તેા વનમાં કેમ મૂક્તા નહિ હોય ?
જીવતાં મરાય તા ફરી ન મરવુ પડે એવું મચ્છુ ઇચ્છવા યાગ્ય છે.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
