________________
અવ્યક્તરૂપ અનેક પ્રકારનાં સંસ્થાન છે તે પણ પુદ્ગલનાં છે. છતાં પણ આત્મા તો ઉપરનાં સંસ્થાનથી ભિન્ન છે. પુદ્ગલની
સૃષ્ટિ પુદ્ગલથી થાય છે. ૩૯૫ પ્ર. જીવ વિના આવા આકાર કેવી રીતે થાય ? ઉ. જીવ નિમિત્તમાત્ર છે તેથી વ્યવહારથી જીવને સંસ્થાનવાળે કહેવાય
છે. પરંતુ જીવ છે તેથી આવા પૃથક પૃથક આકાર થાય છે તેમ નથી. તે તે પુદ્ગલની સમય સમયની ગ્યતાનુસાર થાય છે. જીવ
તે સંસ્થાનથી ભિન્ન છે. ૩૯૬ પ્ર. હવે ભેદ પુદ્ગલ પર્યાય સમજાવો ? ઉ. ઘઉંને આટે તથા ઘી, સાકર આદિ અનેકરૂપ, અનેક પ્રકારના
ભેદ (ટુકડા) જાણવા. આ ઘઉંને આટે થે, આટો મોટે થે, ઝીણે થ, તે લેટ દળવાની ચકકીના કારણે નથી, પીસવાવાળાના
કારણે નથી, તે તે પુગલની વિભાવ અવસ્થા છે. ૩૯૭ પ્ર. લેટની ચક્કી ચાલે છે તેનું કાંઈ નહીં ? ઉ, લેટની ચક્કી કાણુ ફેરવે છે? ફેરવવાવાળાના હિસાબે ચક્કી ફરતી
નથી અને ચકકી કરવાથી લેટ થતું નથી. જીવ અભિમાન કરે છે. ઘઉંમાંથી લોટ રૂ૫ ભેદ (ટુકડા) થવું તે પુદ્ગલની પોતાની અવસ્થા છે. વળી પાછું લેટમાં કેટલીયે વાર આખા દાણું રહી જાય છે, નાના મોટા ટુકડા પણ થાય છે, જે ચક્કીના કારણે હોય તે બધા ટુકડા એક સરખા થવા જોઈએ, પણ એમ તે થતું નથી. સાકરના ટુકડા થવા, લાકડાના ફાચાં થવાં, પથ્થરના ટુકડા થવા, ગોળના
ટુકડા થવા, તે ભેદ પર્યાયને સ્વભાવ છે. ૩૯૮ પ્ર. તમ (અંધકાર) પુગલ પર્યાય કેને કહે છે ? ઉ. દષ્ટિને રોકવાવાળે અંધકાર તેને તમ કહે છે તે મુદ્દગલની પર્યાય
છે. અંધકાર પુદ્ગલની સ્કંધરૂપ વ્યંજને પર્યાય છે. તે આંખથી દેખાય છે તેથી સ્થૂળ છે અને હાથથી પકડાતી નથી તેથી સૂક્ષ્મ છે. તેથી સ્થૂળ-સૂક્ષ્મ કહે છે.
સમ્યકત્વ પામવું દુલભ છે અને તે આવ્યું તો ચારિત્ર પામવું અતિ દુર્લભ છે,
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
