________________
પરબ્રહ્મ અતીન્દ્રિય છે. વિશુધ્ધ અનુભવ વિના સેંકડો શાસ્ત્રથી કે તર્કથી તેને કયારેય જાણી શકાતું નથી.
संसारे निवसन् स्वार्थसज्ज: कज्जलवेश्गनि।
તિથને નિરિવતો તો જ્ઞાન મિથ્થોન સિધ્યતે I રૂડ II (T. ર૨૮) કાજલના ઘર સમા સંસારમાં વસતા સ્વાર્થ લંપટ સર્વ લોકો લેપાય છે. પણ જ્ઞાનસિદ્ધ યોગી લપાતો નથી.
તપ: કૃતાદ્રિના મત્ત: ક્રિયાવાન તિથતા.
भावनाज्ञान सम्पन्नो निष्क्रियोऽपि न लिप्यते ॥ ३९ ॥ (पा. २३२) તપ અને શ્રુતજ્ઞાન વગેરેના કારણે અભિમાનથી ગ્રસ્ત થયેલ જીવ શાસ્ત્રોક્ત ક્રિયાવાળો હોવા છતાં પણ કર્મથી લેપાય છે. જ્યારે ભાવના જ્ઞાનથી યુક્ત જીવ ક્રિયા વગરનો હોવા છતાં પણ લેવાતો નથી.
व्रतादिः शुभसंकल्पो निर्णाश्या शुभवासनाम।
સાયં વિનેવ હનઃ સ્વયવ વિનડતા પ૬ / (પા. રપ૬) વ્રત વગર સંકલ્પો હિંસાદિ સ્વરૂપ અશુભ વિકલ્પોનો નાશ કરી સ્વયં જ દૂર થશે. જેમ ઈધન વિના અગ્નિ સ્વયં બૂઝાય છે તેમ.
अत एव जगौ यात्रां सत्तपोनियमादिषु ।
યતના સોમિત પ્રશ્ન, માવાસ્વસ્થ નિશ્વિતામ્ II ૨ (પા. ર૬૬) માટે જ તમારી યાત્રા શું છે? આવો સોમિલકત પ્રશ્ન ઉપસ્થિત થતાં ભગવાને સત્ તપ, નિયમ વગેરેને વિશે પોતાની યતનાને નિશ્ચિત રીતે યાત્રા તરીકે જણાવી
છે.
नाज्ञानिनो विशिष्येत यथेच्छाचरणे पुनः।।
ज्ञानी स्वलक्षणाभावात् तथा चोकतं परैरपि ॥ ४ ॥ (पा. २७३) જ્ઞાની પણ જો સ્વચ્છંદી રીતે આચરણા કરે તો તે જ્ઞાની અજ્ઞાની કરતાં ચઢિયાતો નથી કારણ કે તેમાં જ્ઞાનીનાં અસાધારણ લક્ષણ રહેલાં નથી તે પ્રમાણે અન્ય દર્શનકારોએ પણ જણાવ્યું છે.
बुध्धाऽद्वैत सतत्त्वस्य, यथेच्छा चरणं यदि।
શુનાં તત્ત્વશાં વૈવ, જો બેરોજ મળે / ધ II (પા. ર૭૪) જેણે બધું જ બ્રહ્મ આ પ્રમાણે અદ્વૈત તત્ત્વને જાણી લીધું છે એવો જ્ઞાની પણ જો સ્વચ્છંદ રીતે આચરણ કરે તો તે અશુચિ એવા માંસ વગેરેનું ભક્ષણ કરનાર કુતરાઓ અને વિષય સેવન કરનાર તત્ત્વદષ્ટામાં શું ફરક પડે?
૨૦૫
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org