________________
४६१
गाथा ५१ કે શરીરથી જુદે થઈ સંપૂર્ણ વિકાસ પામી જતાં આત્માના પ્રદેશને આકાર પણ તે જ રહી જાય છે જે પૂર્વશરીરમાં હતે.
પ્રશ્ન ૧૦ શું સિદ્ધ આત્માને પણ આકાર હોય છે?
ઉત્તર : રૂપાદિ ગુણો અને પર્યાથી રહિત હવાને લીધે આત્મા નિરાકાર છે તથા અતીન્દ્રિય અમૂર્ત ચૈતન્યરસથી ભરેલે હેવાથી પણ નિરાકાર છે પરંતુ પ્રદેશની અપેક્ષાથી વ્યવહારનયે ચરમશરીરના આકારે હેવાથી સિદ્ધોને આકાર ચરમ શરીર જેવું હોય છે. આવી રીતે સંસારી આત્માઓ પણ નિશ્ચવનયથી નિરાકાર છે તે પણ વ્યવહારનયથી વર્તમાન દેહાકાર રૂપે છે.
પ્રશ્ન ૧૧ : સિદ્ધ શબ્દને શું અર્થ છે?
ઉત્તર ઃ સિદ્ધ શબ્દના નીચે પ્રમાણે અનેક અર્થ છે – (૧) શિક્તિ બં ધ ન રાઃ સિદ્ધા, જેણે સમસ્ત કર્મ
રૂપી ઇંધનને બાળીને નાશ કર્યો છે તેને સિદ્ધ કહે છે. (૨) ધતિમ પુિ ) સારાનુવૃાા તિ સિદ્ધ જેઓ
ફરીથી પાછા ન આવે તેવી રીતે ચાલ્યા ગયા એટલે
નિર્વાણપુરીમાં ચાલ્યા ગયા તેમને સિદ્ધ કહે છે. (3) सेधति (षिधु संराध्धौ) सिद्धयतिस्म निष्ठिताथै भवतिस्म
રુતિ સિદ્ધ, જે સર્વ સિદ્ધ કરી ચૂક્યા એટલે કૃતકૃત્ય
થઈ ગયા તેમને સિદ્ધ કહે છે. (४) सेधतिस्म (षधुम् शास्त्र) शास्ती अभवत् इति सिद्ध :
જે હિતેપદેશક કે ધર્માનુશાસક થયા તેમને સિદ્ધ કહે છે. (५) सेधतिस्म (षिधूम् मांगल्ये) मांगल्यरुपताँ अनुभवतिस्म
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
