________________
१४३
गाथा १५ (કંધમાંથી) વિખરાઈને ખંડ ખંડ થઈ જવું તે વાત પુદ્ગલમાં જોવા મળે છે.
પ્રશ્ન ૧૨ ઃ એક પુદ્ગલપદાર્થ કેમ વિખરાઈ જાય છે?
ઉત્તર : જે સ્કન્ધ છે તે એક પુદ્ગલ પદાર્થ નથી, પરંતુ તેમાં તે એક-એક કરીને એમ અનેક પરમાણુઓ છે, જેમને, આગળ બીજે વિભાગ કદાપિ થઈ શકતું નથી અને તેવા અખંડ અને સૂક્ષ્મ એક એક ભાગને પુગલ દ્રવ્ય (પરમાણ) કહે છે.
પ્રશ્ન ૧૩ : સ્કન્ધ શું દ્રવ્ય નથી?
ઉત્તર : સ્કન્ધ સમાન જાતીય દ્રવ્યપર્યાય છે અથવા પુદ્ગલ દ્રવ્યજાતિના જ અનેક પરમાણુઓની વ્યંજનપર્યાય છે. નિશ્ચયથી ત્યાં પણ જેટલા પરમાણુઓ છે તેટલું જ તેમનું પિતપિતાનું પરિણમન છે.
પ્રશ્ન ૧૪: પુદ્ગલના કેટલા પ્રકાર છે?
ઉત્તર : સંક્ષેપમાં તે પુદ્ગલના બે પ્રકાર છે : (૧) અણુ અથવા પરમાણુ અને (૨) સ્કન્ધ.
પ્રશ્ન ૧૫ ઃ વિસ્તારથી પુદ્ગલના કેટલા પ્રકાર કહ્યાં છે?
ઉત્તર : સંક્ષેપથી પણ નહીં અને વિસ્તારથી પણ નહીં એમ ગણતાં પુદ્ગલ ત્રેવીસ પ્રકારના છેઃ (૧) અણ (૨) સંખ્યાતાણુ વર્ગણ (૩) અસંખ્યાતાણુ વગણ (૪) અનંતાણુ વર્ગણ (પ) ગ્રાહ્ય-આહાર વણા (૬) ગ્રાહ્ય-ભાષા વર્ગણ (૭) ગ્રાહ્યમવર્ગણ (૮) ગ્રાહ્ય-તૈજસ વર્ગ (૯) કામણ વર્ગણું (૧૦) અગ્રાહ્ય-આહાર વર્ગણ (૧૧) અગ્રાહ્ય-ભાષા વર્ગણ (૧૨) અગ્રાહી મને વર્ગણ (૧૩) અગ્રાહ્ય-તૈજસ વર્ગણ (૧૪) ધ્રુવ
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
