________________
પ જીવનિકા (સમગ્ર વિશ્વના છ પ્રકારના છાનું વર્ણન)
ગદ્યવિભાગ ભેગની વાસનામાંથી તીવ્રતા મટી જઈ તે તરફની ઈચ્છાને વેગ મંદ પડે તેનું જ નામ વૈરાગ્ય.
તે વૈરાગ્ય બે રીતે ઉદ્ભવે છે –(૧) વિલાસના અતિરેકથી સાંપડેલું માનસિક અને કાયિક સંકટ અથવા (૨) ઈડેલી તૃપ્તિનું તેમાંથી અનુભવેલું અદર્શને. આમાંથી તે સ્વયં જાગૃત થઈ જાય છે અથવા તે તે જાગૃતિમાં કવચિત કેાઈ પ્રબળ નિમિત્તની પ્રેરણુ પણ હોય છે.
આવી વૈરાગ્યભાવના વિવેકબુદ્ધિને જાગૃત કરે છે અને ત્યારથી તે સાધક ચાલવામાં, ઉઠવામાં, બેલવામાં અને બેસવામાં એમ પ્રત્યેક કાર્ય પર તેની ઉત્પત્તિ, હેતુ અને પરિણામનું ઊંડું ચિંતન કરતાં શીખે છે.
આવી સ્થિતિમાં તે પિતાની આવશ્યકતા ઘટાડે છે અને આવશ્યકતા ઘટવાથી તેનું પાપ ઘટવા માંડે છે. આનું જ નામ રાવપૂર્વકનો સંયમ.
તેવા સંયમ પછી જ ત્યાગની ભૂમિકા છે. જ્યારે તે સાધક પિતાની માલિકી પ્રત્યેક પદાર્થ પરથી ત્યાગી દે છે, જ્યારે તે પિતાનું જીવન હળવું ફૂલ જેવું બનાવી દે ત્યારે તેને જૈન શ્રમણની
ગ્યતા પ્રાપ્ત થાય છે.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
