________________
ધમર્થકામાધ્યયન
(
૭૩
અગ્નિ, વનસ્પતિ, વાયુ અને હાલતા ચાલતા છે એમ છ પ્રકારનાં પ્રાણુઓ પર દયા રાખવી, અક૯ય (દૂષિત) આહાર પાણી ન લેવાં, ગૃહસ્થના ભાજનમાં ન ખાવું, તેના પલંગ પર ન બેસવું કે તેની બેઠક નવાપરવી, સ્નાન તથા શરીરની શોભાનો ત્યાગ કરે.
નોંધ:- સાધુજનોએ શરીરની શોભા વધારવા માટે સ્નાન, ગંધ કે ટાપટીપ કરવી ઘટે નહિ, ગૃહસ્થનાં વાસણ, પલંગ, બેઠક કે કોઈ પણ સાધને પણ વાપરવાં ઘટે નહિ, કારણ કે તેમ કરવાથી વિલાસ અને પરતંત્રતા આવે છે. જ્યાં દેહભાન, વિલાસ અને પરતંત્રતા આવે એટલે ત્યાં સંયમ અને સ્વાલંબનનો નાશજ થાય છે. [૯] (પ્રથમ સ્થાનઃ-)–બધા જીવો સાથે સંયમપૂર્વક વર્તવું તેજ ઉત્તમ
પ્રકારની અહિંસા છે અને ભગવાન મહાવીરે તેને જ અઢાર સ્થાનકેમાં પ્રથમ સ્થાને દર્શાવેલી છે.
નેધ–સંયમ એજ અહિંસાનું બીજ છે. અહિંસાનો ઉપાસક સંચમી ન રહે તો અહિંસાનું પાલન ન કરી શકે. મન, વચન અને કાયાપર જેમ જેમ સંયમ આવતો જાય તેમ તેમ સાધક આહસામાં આગળ વધતો જાય એમ ભગવાન મહાવીર કહે છે.
અહિંસાનું પાલન શી રીતે થાય? [૧૦] સંયમી સાધક આલેકમાં જેટલા (હાલતા ચાલતા) ત્રસ અને
સ્થાવર (સ્થિર જીવો) છે તેને જાણતાં કે અજાણતાં હણે નહિ,
હણ નહિ કે હણનારને અનુમોદે પણ નહિ. [૧૧] (શા માટે હણે નહિ તેનું કારણ જણાવે છે કે –) જગતના
(નાના કે મેટા) સર્વ જ જીવનને ઇચ્છે છે. કેાઈ પણ પ્રાણું મૃત્યુને ઈચ્છતું નથી. માટેજ એ ભયંકર પાપરૂપ પ્રાણહિંસાને
નિગ્રંથ પુરુષો સર્વથા ત્યાગી દે છે. [૧૨] (બીજું સ્થાન–) સંયમી પોતાના સ્વાર્થ માટે કે બીજાને
માટે ક્રોધથી કિંવા ભયથી પરને પીડા ઉત્પન્ન કરે તેવું હિસા
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
