________________
જૈન કોસ્મોલોજી
જાણવા જેવી ભૂમિકા
-
-
-
-
-
-
-
-
-
રીત :
(૫-૫). પાતંજલ યોગશાસ્ત્રાનુસારે ભૂલોકનું સ્વરૂપ
Lજ સર્વશ કથિત જૈન પુષ્કરદ્વીપ
ભૂગોળ મુજબ તિચ્છલોકમાં કુશદ્વીપ
અસંખ્ય દ્વીપ-સમુદ્રોનું વર્ણન શાકદ્વીપ
કરવામાં આવ્યું છે. જયારે ક્રિોચદ્વીપ
વૈદિકાદિ ધર્મનાં શાસ્ત્રોમાં માત્ર શિાલ્મલદ્વીપ
સાત જ દ્વીપની વાતો કરવામાં પ્લક્ષદ્વીપ
આવે છે. આ વિસંવાદના કારણો પણ ઐતિહાસિક છે. જૈન
ધર્મના અંતિમ તીર્થકર (ચરમ જંબુદ્વીપ
તીર્થપતિ) શ્રી મહાવીરસ્વામી ભગવાનના કાળમાં
શિવનામનાં રાજર્ષિ થઇ ગયા. લવણ સમુW
આ રાજર્ષિએ જંગલમાં જઈને - ઈસે સમુદ્ર
ઉગ્ર તપશ્ચર્યા કરી એટલે તેમને સુરારસ સમુદ્ર
મર્યાદિત એવું વિર્ભાગજ્ઞાન 9તરસ સમુદ્ર
ઉત્પન્ન થયું. આ જ્ઞાનના | શ્રીરોદધિ સમુદ્ર
પ્રકાશમાં તેઓ જંબૂદ્વીપ અને દધિરસ સમુદ્ર
તેની ફરતે આવેલા સાત દ્વીપસ્વાદૂદક સમુદ્ર
સમુદ્રો જ જોઈ શક્યા હતા. આ મર્યાદિત જ્ઞાનનાં આધારે તેમને એવી પ્રરૂપણા કરી કે વિશ્વમાં સાત જ દ્વીપ- સમુદ્રો આવેલા છે અને આ વાત પ્રજામાં બહુ જ મોટા પાયે ફેલાઈ ગઈ. શ્રી મહાવીરસ્વામી ભગવાન તો સર્વજ્ઞ હતા અને તેઓ પોતાના જ્ઞાનમાં અસંખ્ય દ્વીપ-સમુદ્રો જોઈ રહ્યા હતા.
આ બાજુ સર્વજ્ઞ અરિહત પ્રભુ શ્રી મહાવીર સ્વામીએ અસંખ્ય દ્વીપ-સમુદ્રોની પ્રરૂપણા કરી અને તે વાત કર્ણોપકર્ણ થતાં શિવરાજર્ષિના પણ જાણમાં આવી. હવે સાચી હકિકત શું છે તે નક્કી કરવા તેઓ ભગવાન મહાવીરસ્વામી પાસે આવી પ્રશ્નો કરવા લાગ્યા. ભગવાને તેમની તમામ શંકાઓનું સમાધાન કર્યું એટલે તેમને પરમાત્મા પ્રત્યે અહોભાવ-ભક્તિભાવ પેદા થયો અને એ અહોભાવના પરિણામે પરંપરાએ તેમને અવધિજ્ઞાનયથાવત્ કેવળજ્ઞાન પણ થયું. અને કેવળજ્ઞાનના પ્રકાશમાં તેમને પણ અસંખ્ય દ્વીપ-સમુદ્રો દેખાયા... તેમ છતાં શિવરાજર્ષિએ જ કરેલી ૭ દ્વીપ-સમુદ્રની પ્રરૂપણા... તે આજ લગે સુધી ચાલી આવે છે...
–-૨૮૭)
૨૮૭
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
