________________
[૪૦૪ ]
વસુદેવ-હિંડી : : પ્રથમ ખંડ :
તથા સર્વ જનમાં એ વાત જાણીતી થઈ ગઈ છે અને નગરીમાં પણ વાત ફૂટી ગઈ છે કે, “કન્યાન્તપુરમાં કે શિયાળ ભમે છે.” એટલે કૌમુદિકાએ કહ્યું, “જે નગરીમાં આ બધું ફૂટી ગયું હશે તે સ્વામિપાદ અહીં જ રહેશે.” પછી ગંગરક્ષિતનું એ દીન કરુણ રૂપ જોઈને મેં તેને કહ્યું, “ તું ડરીશ નહીં, જા, રાજાને કહે કે–તમારી પાસે આવેલી દેવીએ (ઋષિદરાએ) જે કહ્યું હતું તે તે પ્રમાણે જ છે. કન્યાને પતિ અંતાપુરમાં પ્રવેશ્ય છે. ” મેં આમ કહ્યું, એટલે તે નીકળે અને રાજા પાસે ગયે. પ્રિયંગુસુન્દરીનું પાણિગ્રહણ
પછી થેડી વારમાં કિલકિલાટ કરતી કમુરિકા આવી અને સ્વામિપાદ (એણપુત્ર રાજા) વડે સત્કારાયેલે ગંગરક્ષિત આ. કડાંઓ વડે જેની ભુજાઓ ખંભિત થયેલી છે. (અર્થાત્ પ્રતિદાન તરીકે અપાયેલાં કડાં જેણે પહેર્યા છે) એવો તથા સતુષ્ટ થયેલે તે મને પગે પડીને ઊભા રહો, અને કન્યાએ (પ્રિયંગુસુન્દરીએ) કહ્યું એટલે મેં તેને આલિંગન આપ્યું તથા તેને સત્કાર કર્યો. રાજાને છાજે એવો મારો લગ્ન-મહત્સવ નરપતિએ-એણપુત્ર કર્યો, અને પ્રિયંગુરુન્દરી અને બંધુમતી એ બને પ્રિયાઓની સાથે ત્યાં હું ઉત્તમ ભેગો ભેગવવા લાગે. “રૂપમાં અને યૌવનમાં તે નગરીમાં તથા લેકમાં પ્રિયંગુસુન્દરી જેવી કેઈ નથી” એ પ્રમાણે હૃદયમાં હું વિચાર કરતા હતા. “માટે અતીત અને અનાગત (થઈ ગયેલી અને થવાની) ભાર્યાઓથી મારે બસ થાઓ, મારે અહીંજ રહેવું જોઈએ” એમ વિચાર કરતે હું ઊંઘી ગયે.
(૨૧)
કેતુમતી લંભક [ અહીં પ્રિયંગુસુન્દરી સંભકનું સવિસ્તર વર્ણન કરીને–
પછી પ્રભાવતી મને પ્રિયંગુસુન્દરી પાસેથી સુવર્ણપુરીમાં સમશ્રીની પાસે લઈ ગઈ. ત્યાં ગુપ્ત રીતે વસતા મને માનસવેગે . તેણે મને બાંધ્યો. વેગવતીના બધા માણસો
૧ “વસુદેવ-હિંડી ” ની કોઈ પણ હાથપ્રતમાં ૧૯-૨૦ લભક મળતા નથી. સર્વ પ્રતોમાં ૧૮ મા પ્રિયંગસુન્દરી લંભક પછી તુરત ૨૧ મે કેતુમતી સંભક આવે છે.
૨ મોટા કેંસમાં મૂકેલો ગ્રન્થભાગ ખરેખર “વસુદેવ-હિંડી' પ્રથમ ખંડો નથી, પણ દ્વિતીય ખંડ અથવા મધ્યમ ખંડ સાથે સંબંધ જોડી દેવા માટે પાછળથી કઈ વિદ્વાને એ ભાગ અહીં મૂકો જણાય છે, પણ સર્વે હાથપ્રતમાં તે મળે છે, એટલે મૂળ સંપાદકોએ પણ તે આ રીતે જુદે પાડીને લીધે છે, અને તેને અહીં અનુવાદ પણ કરવામાં આવ્યા છે. મધ્યમ ખંડના ૭૧ લંભક પ્રથમ ખંડને અંતે આવતા નથી, પણ તેમના સન્દર્ભ પ્રિયંગ્રસન્દરી સંભક સાથે જોડાયેલ છે, “સવિસ્તર વર્ણન કરીને ” એમ કહેવાનો અર્થ એટલો જ કે “મધ્યમ ખંડના ૧ લંકા એમાં સમાઈ જાય તેવી રીતે.’ મધ્યમ ખંડ સંબંધી વિશેષ માહિતી માટે જુઓ ઉપઘાત,
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org