________________
સમુહ છે. તે જે અત્યંત નાના બિંદુમાં પણ શરીર ધારણ કરીને રહે છે.
વૈજ્ઞાનિકે કહે છે કે–એક વાળમાં ૪૦૦૦ જંતુઓ સમાઈ શકે છે. પિસ્ટની ટીકીટ પર ૨૫ કરોડ, એક રતલ કાળી દ્રાક્ષ પર ૧૧ ક્રેડ. એક રતલ લીલી દ્રાક્ષપર ૮૦ લાખ જંતુઓ સમાઈ શકે છે. સૂમદર્શક યંત્રથી એવા ઝીણું જતુઓ દેખાય છે કે એક સાયના અગ્રભાગ ઉપર ૯ ક્રેડ સમાઈ શકે છે. એટલે કે જીવ દેહપરિણામી છે. એટલે જે દેહ મળે તેવા દેહમાં અરૂપી એ જીવ રહી શકે છે. તેથી જ પાણીનું એક બિદુ અસંખ્ય શરીરના સમુહરૂપ છે.
ઓકસીજન અને હાઇડ્રોજન નામના બે વાયુ મળવાથી પાણી થાય છે, એ વાત નવી નથી. કેમકે શ્રી ભગવતીસૂત્રમાં વાતનિક જલ” કહ્યું જ છે. મતલબ કે પાણી અસંખ્ય જીવોની કાયારૂપ જ હોય છે.
કેટલાક પદાર્થોના સંગથી વીંછી, દેડકા, માછલાં વગેરે બને છે, તેમાં જીવતત્ત્વ જુદું જ હોય છે તેમ અહિ સમજવું.
પાણીને ત્રણ ઉકાળા આવે એટલે અચિત્ત બને છે. તે ઉનાળામાં પાંચ પ્રહર, શિયાળામાં ચાર પ્રહર, અને ચોમાસામાં ત્રણ પ્રહર સુધી અચિત્ત રહે છે. પછી પાછું સચિત્ત બને છે. એટલે કે અપૂકાય જી ઉત્પન્ન થઈ જાય છે.
જે પાણી સચિત્ત બનતા પહેલાં ચૂને નાખવામાં આવે તે બીજા ૨૪ પ્રહર સુધી અચિત્ત રહી શકે છે. ૩. અગ્નિમાં જવસિદ્ધિ–
આગીઆ પતંગીયા વગેરેમાં પ્રકાશ, મનુષ્ય શરીરમાં
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
