________________
૭૪ : આધ્યાત્મિક નિબંધો અખૂટ ભંડાર છે, માત્ર તે જ્ઞાનને ઉઘાડ કરી અનુભવેની મૃતિ લેવી હોય તે અમુક ચોક્કસ નિયમેન આરાધનથી લઈ શકાય છે. પિતે પિતાના જ અનુભવનું સ્મરણ ન. કરી શકે એ અસંભવિત છે. જ્ઞાન આડે જે કર્મ રૂપી પડદે છે તે ખસેડવાનો છે, જેટલે અંશે પડળનું અંધારું દૂર થાય, તેટલે અંશે જ્ઞાનજ્યોતિને પ્રકાશ પ્રગટ થાય. અત્યાર સુધીના લેખમાં સહજપણે પૂર્વભવનું જ્ઞાન સ્વયં પ્રગટ થાય છે તેના પ્રકારો વગેરેની વાત જણાવી; હવે અહીં તે જ્ઞાનની પ્રગટતા માટે શું કરવું, કેમ કરવું ? તે પરના વિચાર અને વિધી જણાવીએ છીએ.
જ્ઞાન અને દર્શનને આડે આવી આવરણ કરનાર કર્મોને જ્ઞાનાવરણીય અને દર્શનાવરણીય કર્મ કહેવાય છે. તે બંધાવાનું મૂળ કારણ જીવની દેહાસક્તિ, પર પદાર્થોમાં મેહ અને સુખબુદ્ધિ છે. તે દેછે જેમ જેમ ઘટતા જાય, ટળતા જાય અને નિજ શુદ્ધ સ્વરૂપ પ્રત્યે વૃત્તિ વળી જ્ઞાનપિપાસા વધતી જાય, તેમ તેમ જ્ઞાનને ઉઘાડ પ્રગટ થતો જાય. દેની ન્યૂનતા ને ક્ષીણતા થવા માટેનાં નિમિત્તે કારણે છે. સઋત, વિચાર, સ્વાધ્યાય, સદાચાર, સત્સંગ અને જ્ઞાની પુરુષને સમાગમગ, અને તેમાં પણ છેલ્લે જણાવ્યું તે કારણ પ્રધાન છે. સદાચારનું હદયથી સેવન અને પૂર્વ ભવ જાણવાની વારંવારની પરમ જિજ્ઞાસા હેય તે પણ જાતિસ્મૃતિજ્ઞાન પ્રગટ થાય છે.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
