________________
તીર્થમાલા
આ પછી શ્રી શિવવિજયજીના શિષ્ય મુનિશ્રી શીલાવજયજીએ સં. ૧૭૪૬માં રચેલી તીર્થમોળાનું સ્થાન આવે છે. આ મુનિરાજે પૂર્વ, પશ્ચિમ, ઉત્તર તથા દક્ષિણ એમ ચારે દિશાઓમાં ખૂબ ખૂબ
દૂર સુધી વિહાર કરીને તીર્થમાળા બનાવી છે. સં. ૧૭૨૧ થી - ૧૯૩૮ સુધી દક્ષિણ દેશમાં વિચારીને તીર્થયાત્રા કર્યાનું તેઓએ
લખ્યું છે. તેઓ નર્મદા નદી ઓળંગીને દક્ષિણ દેશમાં આવીને
માંધાતા, ખંડવા, બુરાનપુર (ખાનદેશ) તથા મલકાપુર થઇને દેવળઘાટ ચડીને વરાડમાં દાખલ થયા હતા અને અંતરિક્ષની યાત્રા કરી હતી. તીર્થમાળાની ત્રીજી ટાળની ૧૪મી થી ૧૯મી સુધીની ૬ ફકીઓમાં તેમણે અંતરિક્ષને બહુ સંક્ષિપ્ત ઈતિહાસ વર્ણવ્યો છે તેમાં રાવણના બનેવી ખરદૂષણનું અને એલચરાયનું નામ છે તેમજ પહેલાં પ્રતિમા નીચેથી ઘોડેસ્વાર જતો હતો પણ અત્યારે દેરાં જેટલું અંતર છે એમ જણાવ્યું છે. બીજું કંઈ વિશિષ્ટ નથી.
આ પછી લલિતચંદજીના શિષ્ય વિનયરાજે સં. ૧૭૩૮માં રચેલું એક અંતરિક્ષનું સ્તવન છે તેમાં પણ ખરદૂષણ અને એલિચપુરના એલિચરાજાનું સંક્ષિપ્ત કથાનક જ છે. ઐતિહાસિકદા વિશિષ્ટ કંઈ નથી.
શ્રી જિનચંદ્રસૂરિકૃત સ્તવન
આ પછી સિદ્ધપુર (ગુજરાત) થી સંઘ લઈને આવેલા શ્રી જિનચંદ્રસૂરિશ્વરજીએ સં. ૧૮૫૫નાં ફાગણ વદ ૧૨ ને દિવસે બનાવેલું ૯ કડીનું ગુજરાતી સ્તવન મળે છે. તેમાં અંતરિક્ષજનું સંક્ષિપ્ત કથાનક છે. વિશિષ્ટ કંઈ નથી અંતરિક્ષ ભગવાનને માત્ર નામોલ્લેખ તો ઘણાયે આપણું પ્રાચીન–અર્વાચીન લખાણમાં છે કે જે પછી આપવામાં આવશે.
પ્રાચીન જૈનેતર સાહિત્યમાં મળતે ઉલ્લેખ
આ તે જૈન સાહિત્યમાં મળતા ઉલ્લેખની વાત થઈ, પરંતુ ઘણા જ આનંદની વાત છે કે જેનેતર સાહિત્યમાં પણ આજથી લગભગ ૬૪૦ વર્ષ પહેલાંનો શ્રીપુરના અંતરિક્ષપાર્શ્વનાથ ભગવાનના સંબંધમાં ઉલ્લેખ મળી આવે છે. મહારાષ્ટ્ર અને વરાડ ( વિદર્ભ ) માં મહાનુભાવ પંથ” નામનો એક હિંદુ સંપ્રદાય ચાલે છે. આ સંપ્રદાયનું પ્રાયઃ તમામ સાહિત્ય પ્રાચીન મરાઠી ભાષામાં જ રચાયેલું છે. પ્રાચીન ગુજરાતી ભાષાના સાહિત્યનો ખજાને જેમ
( ૧૪ )
Jain Education Idemnational
For Private & Personal Use Only
www.jhinelibrary.org
