________________
૧૦-૪
૬–૦
૧૦૪
હિંદુસ્તાનની ગરીબાઈ - કુલ ચાર જણનું કુટુંબ ગણતાં બરાક કપડાં સહિયારું કુલ
ખર્ચ પુરુષ સ્ત્રી , જુવાનિયો (૧ર વર્ષથી ઉપરનો) ર૬-૦ બાળક (૧૨ વર્ષથી નીચેનું) ૧-૦ -૦
૯૫૦ ૨૨ -૧૫ ૧૯-૧૫ ૧૩–૧૪ એટલે કે માથાદીઠ ૩૪ રૂપિયા. પરંતુ આવક તો છે માથાદીઠ ૨૦ રૂપિયા. ઉપરની ગણતરીમાં લગ્ન, જન્મ, અને મરણનું કાંઈ ખર્ચ નથી ગયું, તેમ જ વૈદકીય, સામાજિક કે ધાર્મિક એવું પણ બીજું ખર્ચ નથી ગમ્યું. ઉપરાંત વસ્તુઓના જે ભાવ ગણ્યા છે, તે પણ છેલ્લાં ૧૦ વર્ષમાં ઓછામાં ઓછા ગણ્યા છે.
. મારા એ પત્રને તા. ૯ ઑગસ્ટ ૧૮૮૦ના જવાબમાં હિંદી વજીર તરફથી મને જણાવવામાં આવ્યું કે, “તમે બધા પ્રાંતમાં એ જાતના આંકડા તૈયાર કરવામાં આવે એવું સૂચવે છે. પરંતુ, બંગાળમાં તેવા આંકડા તૈયાર કરવા માટે કશાં સાધનો જ નથી; તેમ જ બીજા પ્રાંતમાં પણ સાચા આંકડા તૈયાર કરવાને પૂરતાં સાધનો છે એમ ન કહેવાય. તેમ છતાં તમારે કાગળ હિંદી સરકાર ઉપર
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
