________________
કૃષ્ણરાજી વર્ણન
૪૧૭
यत्र रिष्टप्रस्तटेऽयं, तमस्कायश्च निष्ठितः । तस्येन्द्रकविमानस्य, रिष्टाख्यस्य चतुर्दिशम् ॥ १९६ ॥ जीवपुद्गलसत्पृथ्वीपरिणामस्वरूपिके । द्वे द्वे च कृष्णराज्यौ स्तो, जात्याअनघनाती ॥ १९७ ॥ तथाहि दिशि पूर्वस्यां, द्वे दक्षिणोत्तरायते । पूर्वपश्चिमविस्तीर्णे, कृष्णराज्यौ प्रकीर्तिते ॥ १९८ ॥ स्यातामपाच्यामप्येवं. ते द्वे पूर्वापरायते । दक्षिणोत्तरविस्तीर्णे. कृष्णराज्यौ यथोदिते ॥ १९९ ।। प्रतीच्यामपि पूर्वावत्ते दक्षिणोत्तरायते ।। उदीच्यां च दक्षिणावत्ते द्वे पूर्वापरायते ।। २०० ॥ प्राच्या प्रतीच्यां या बाह्या, पटकोणा सा भवेत्किल । दक्षिणस्यामुदीच्यां च, बाह्या या सा त्रिकोणिका ॥ २०१ ॥ લખ્યત્તાશ્વતઃ જળા, સર્વ બળેવાનું જ !. द्वे षट्कोणे द्वे त्रिकोणे, चतस्रश्चतुरस्रिकाः ॥ २०२ ।।
': કૃષ્ણરાજી વર્ણન: જે રિઝ નામના પ્રતરે આ સમસ્કાય અટકે છે. તે પ્રતરના રિષ્ઠ નામના ઈન્દ્રક વિમાનની ચારે બાજુ પૃથ્વીરૂપે પરિણામ પામેલ જીવોના પુદ્ગલવાળી બે-બે કૃષ્ણરાજી છે કે જે જાતિમાન અંજનન જેવી ગાઢ કૃષ્ણવર્ણવાળી છે. ૧ ૧૯૬-૧૯૭.
તે આ પ્રમાણે-પૂર્વ દિશાની અંદર બે કૃષ્ણરાજી છે કે જે લાંબી છે. અને પૂર્વ-પશ્ચિમ પહેલી છે. એવી રીતે દક્ષિણ દિશામાં પણ બે કૃષ્ણરાજ છે કે-જે પૂર્વ– પશ્ચિમ લાંબી છે અને દક્ષિણ ઉત્તર પહોળી છે. પશ્ચિમ દિશામાં પણ બે કૃષ્ણરાજી છે કેજે પૂર્વ દિશાની જેમ દક્ષિણ ઉત્તર લાંબી (અને પૂર્વ પશ્ચિમ પહેળી) છે. ૧૯૮-૨૦૦. - પૂર્વ અને પશ્ચિમમાં રહેલી જે બાહ્ય કૃષ્ણરાજ હોય છે, તે પણ હોય છે. અને દક્ષિણ અને ઉત્તરમાં જે બાહ્ય રહેલી કૃષ્ણરાજ હોય છે, તે વિકેણ હોય છે. ૨૦૧,
જ્યારે અભ્યતર એવી ચાર કૃષ્ણરાજી ચતુષ્કોણ છે. એટલે આ કૃષ્ણરાજીમાં બે, છ ખૂણાવાળી છે, બે ત્રણ ખૂણાવાળી છે અને ચાર ચાર ખૂણુંવાળી છે. ૨૦૨.
૧. કૃષ્ણરાજીનું ચિત્ર પાછળ છે. શે. ઉ. ૫૩
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
