________________
૬૨
ક્ષેત્રલોક-સર્ગ ૨૨ भवति, उभयत्रापि किश्चिदधिकयोजनचतुर्थभागस्यैव जायमानत्वादिति एवमग्रेऽपि भाव्यं ।
पद्मदाभिधानोऽस्य, मस्तकेऽस्ति महाहूदः । યોગનાનાં સટ્ટ, દિ સવિતૃતઃ || ૬૧ दशयोजनरूपोऽस्योद्वधोऽब्जवलयादि च । जम्बूद्वीपपद्मद. इवेहापि विभाव्यताम् ।। ७० ।। एवं येऽन्ये वर्षधराचलेषु कुरुषु हुदाः । तथा नदीनां कुण्डानि, द्वीपाः कुण्डगताच ये ॥ ७१ ॥ अविशेषेण ते सर्वेऽप्युद्वेधोच्छ्य मानतः। जम्बूद्वीपस्थायितत्तद्वीपकुण्डहदैः समाः ॥ ७२ ।। ततस्तदुद्विद्धतादि, तथाऽब्जवलयादि च । अनुच्यमानमप्यत्र, स्वयं ज्ञेयं यथाऽऽस्पदम् ॥ ७३ ॥ विष्कम्भायामतस्त्वेते, सर्वेऽपि द्विगुणाम्ततः ।
व्यासोद्वेधाभ्यां च नद्यो, व्यासर्वनमुखान्यपि ॥ ७४ ॥ જેટલું પ્રમાણ થાય તેટલું જ પ્રમાણ ૨૪ અંશ વડે થાય છે. બને જ ઠેકાણે કંઈક અધિક જનનાં ચતુર્થ ભાગ જેટલું જ પ્રમાણ આવે છે. આ રીતે જ આગળ પણ સમજવું. (યોજનનાં ૮૪ ભાગ કપીને જમ્બુદ્વીપનાં વર્ણનમાં જનની ૧૯ કલા કહી હતી તેમ)
આ હિમાવાન પર્વતની ઉપર પદ્મદ્રહ નામનો મહાદ્રહ છે, કે જે બે હજાર (૨,૦૦૦) જન લાંબો છે. એકહજાર (૧,૦૦૦ ) જન પહોળો છે અને ૧૦ એજન ઉંડો અને આ દ્રહના કમળનાં વાય વગેરે જમ્બુદ્વીપના પદ્મદ્રહની જેમ અહીં પણ સમજી લેવાં. ૬૯-૭૦
એ પ્રમાણે બીજાપણ વર્ષધર પર્વત ઉપરના દ્રહા, કુરુક્ષેત્રના જે દ્રહો, નદીનાં જે કુંડો છે અને કુંડમાં રહેલા જે દ્વીપ છે, તે બધા ઉંચાઈ અને ઉંડાઈના પ્રમાણમાં સર્વરીતે જમ્બુદ્વીપમાં રહેલા તે-તે દ્વીપ-કુંડ અને દ્રહની સમાન જ છે. કુંડ અને દ્વીપની લંબાઇ-પહોળાઈ અને ઉંડાઈ જમ્બુદ્વીપની જેમ અહીં પણ સમજવી. ૭૧-૭૨.
તેથી તે-તે સ્થાનની ઉંડાઈ વગેરે અને કમળનાં વલયો વગેરે અહીં કહ્યા ન હોવા છતાં પણ તે-તે સ્થાને તે–તે રીતે સ્વયં સમજી લેવું. ૭૩.
ઉપરોક્ત સર્વે પદાર્થો–જબુદ્વીપના તે–તે પદાર્થોથી લંબાઈ અને પહોળાઈમાં દ્વિગુણ છે, પણ નદીઓ પહોળાઈ અને ઉંડાઈમાં દ્વિગુણ છે. અને વનમુમાં પહોળાઈ દ્વગુણ છે. ૭૪.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
