________________
(४०४) लोकप्रकाश ।
[ सर्ग २० या मण्डलानां विषयव्यवस्थेऽयमुदीरिता । भारतादिमध्यभागापेक्षया सा विभाव्यताम् ॥ २९ ॥ अन्यत्र तु स्वस्वभानूदयक्षेत्रे यथोदिता।
मण्डलानां व्यवस्था साऽव्यक्ता वक्तुं न शक्यते ॥ ३० ॥ एवं च-येषामदृश्यो दृश्यत्त्वं दृश्यो वा यात्यदृश्यताम् ।
यत्र तत्रैवोदयास्तौ तेषां भानुमतो नृणाम् ॥ ३१ ।।
नन्वेवं सति सूर्यस्योदयास्तमयने खलु । स्यातामनियते बाढं स्तो (स्तां) यदुक्तं पुरातनैः ॥ ३२ ॥ जह जह समए समए पुरओ संचरइ भख्खरो गयणे । तह तह इओ वि नियमा जायइ रयणीइ भावत्थो ॥ ३३ ॥ एवं च सइ नराणां उदयत्थमणाई होत नियमाई। सइ देसकालभेए कस्सइ किंचिव दिस्सए नियमा ॥ ३४ ॥
મંડળની આ વિષયવ્યવસ્થા કહી એ ભરતક્ષેત્ર વગેરેના મધ્યભાગની અપેક્ષાએ सभरावी. २८.
પરન્તુ અન્યત્ર તે એઓની, પોતપોતાના સૂર્યના ઉદયક્ષેત્રમાં જે વ્યવસ્થા છે તે અવ્યક્ત હોવાથી કહી શકાતી નથી. ૩૦.
આવી રીતે જે મનુને, જ્યાં અદશ્ય સૂર્ય દશ્ય થાય અને દસ્થ સૂર્ય અદશ્ય થાય ત્યાં જ તે મનુષ્યને સૂર્યને ઉદયાસ્ત છે. ૩૧.
અહીં કોઈ એમ શંકા કરે છે કે, જે એમ હોય તો તો સૂર્ય ઉદય અને અસ્ત 'अनियत'थाय?
એ શંકાનો ઉત્તર–એમ જ છે. સૂર્યના ઉદયાસ્ત અનિયત જ છે. એ સંબંધમાં पूर्वाया ४धुं छे :- ३२.
જેમ જેમ સમયે સમયે સૂર્ય આકાશને વિષે આગળ આગળ વધતું જાય છે તેમ તેમ ત્યાંથી ત્યાંથી જ પાછળ રાત્રી થતી જાય છે એ સ્વાભાવિક છે. ૩૩.
એવી રીતે અમુક માણસોને સૂર્યને ઉદયાસ્ત દેશકાળને ભેદે નિયમિત હોય છે; કારણકે એ અમુકને તો નિયમિતપણે દેખાય છે. ૩૪.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
