________________
लोकप्रकाश ।
इदं दशाश्चर्ययुतं स्यात्तत्राश्चर्यशालिनि । हसतीव निजं मित्रं भरतं तुल्यचेष्टया ॥ १०५ ॥ मध्ये स्थितेन द्वेधेदं वैताढ्यगिरिणा कृतम् । दाक्षिणात्यैरावतार्धमुदीच्यैरावतार्धकम् ॥ १०६ ॥ यदुदीच्यार्णवासन्नमुत्तरार्धं तदुच्यते । शिखरिदमाधरासन्नं दक्षिणार्धमुदीरितम् ॥ १०७ ॥ क्षेत्राशापेचया ह्येषा दचिणोदगुव्यवस्थितिः । सूर्याशापेक्षया त्वस्य याम्यार्धं वार्धिसन्निधौ ॥ १०८ ॥ उदीच्यार्धं नगासन्नं व्यवहारस्त्वयं पुनः । क्षेत्राशापेक्षया सर्वो न तापदिगपेक्षया ॥ १०९ ॥ युग्मम् ॥ उदीच्यार्धमस्य याम्यभरतार्धेन सन्निभम् । तद्वज्जीवेषुचापानि बाहात्रापि न सम्भवेत् ॥ ११० ॥ इतः प्रभृति याम्यार्धादिषु सर्वं विवर्द्धते । श्रविदेहार्धमिष्वासजीबाबाहारादिकम् ॥ १११ ॥
( ३८० )
‘આશ્ચર્ય ’ થાય છે તેવાં અહિં પણ થાય છે. આમ આ ઐરવતક્ષેત્ર જાણે પેાતાના મિત્ર ભરતક્ષેત્રની જેવી ચેષ્ટા કરીને એની હાંસી કરતું હાયની—એવું જણાય છે. ૧૦૧–૧૦૫.
એના મધ્યભાગમાં વૈતાઢય પર્વત આવેલો હાવાથી એના, (૧) દક્ષિણ એરવત અને (૨) ઉત્તર એરવત–એવા એ વિભાગ પડેલા છે; ઉત્તર સમુદ્રની પાસે આવેલા ભાગ ઉત્તરાદ્ધ ઐરવત, અને શિખરીપર્વતની નજદીક આવેલા દક્ષિણાદ્ધ એરવત કહેવાય છે. ૧૦૬-૧૦૭.
C
આ દક્ષિણઉત્તરની વ્યવસ્થા ક્ષેત્રની દિશાની અપેક્ષાએ કહી છે. સૂર્યની દિશાની અપેક્ષાએ તેા સમુદ્રની નજદીકમાં દક્ષિણા' આવે અને શિખરી પર્વતની નજદીકમાં ઉત્તરા’ આવે. પરન્તુ અહિં વ્યવહાર બધેા ક્ષેત્રની દિશાની અપેક્ષાએ છે, સૂર્યની દિશાની અપેक्षाखे नथी. १०८-१०८.
[ सर्ग १९
એરવતક્ષેત્રનુ ઉત્તરાદ્ધ તે ભરતક્ષેત્રના દક્ષિણા જેવું છે. માટે અહિં પણ એની પ્રમાણે જ જીવા, શર અને ધનુષ્ય સમજવાં. ખાડા અહિં પણ સંભવતી નથી. ૧૧૦.
ઉત્તરાધ મૂકીને પછી દક્ષિણાદિકમાં છેક વિદેહાધ સુધી ધનુષ્ય, જીવા, માહા અને શર આદિક સર્વ વધતાં જાય છે. ૧૧૧.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
