________________
अथ षोडशः सर्गः।
द्वीपस्यास्याथ पर्यन्ते स्थितं दक्षिणगामिनि । नानावस्थं कालचक्रः भरतं क्षेत्रमीरितम् ॥ १ ॥ अधिज्यधनुराकारं स्पृष्टं तच्च पयोधिना । प्रर्वपश्चिमयोः कोट्योः पृष्टभागे च सर्वतः ॥ २॥ यो योऽत्रोपद्यते क्षेत्रेऽधिष्ठाता पल्यजीवितः । तमाह्वयन्ति भरतं तस्य सामानिकादयः ॥ ३ ॥ कल्पस्थितिपुस्तकेषु तथालिखितदर्शनात् । तत्स्वामिकत्वात् भरतं किंचेदं नाम शाश्वतम् ॥ ४॥
अत्र क्षेत्रादिप्रमाणं षोढा विष्कम्भतस्तथा । इषुजीवाधनुःपृष्टबाहाक्षेत्रफलैः ब्रुवे ॥ ५॥ . तत्र विष्कम्भः प्रतीतः । शेषाणां तु इमानि लक्षणानि ॥
સર્ગ ૧૬ મો.
આ જમ્બુદ્વીપના દક્ષિણ તરફના છેડા પર, કાળચકને લઈને નાના પ્રકારની અવસ્થાपाणु मरतक्षेत्र आवेमु छ. १.
પ્રત્યંચા ચઢાવીને તૈયાર કરેલા ધનુષ્ય જેવો એને આકાર છે. એના પૂર્વ અને પશ્ચિમ બેઉ છેડા પર અને આખા પૃષ્ઠભાગે પણ સમુદ્ર આવેલ છે. ૨.
એક પલ્યોપમના આયુષ્યવાળો એને અધિષ્ઠાયક દેવ છે એને એના સામાનિક આદિ हेवाये मरत' से नाम मापे छे-(२ श्री मायानि३५४ अयाम दी छ) એ પરથી આ ક્ષેત્રને ભરતક્ષેત્ર કહેવામાં આવે છે એમ સમજવું. અથવા તો એ નામ એક शाश्वत नाम ४ छे सेभ सभा. 3-४.
અહિં હું આ ભરતાદિક્ષેત્ર વગેરેનું પ્રમાણ–માન છ પ્રકારે કહીશએ છ પ્રકાર આ प्रमाण:-विभ, श२, न्या, धनु:पृष्ट, पाइ तथा क्षेत्र. ५.
વિધ્વંભ એટલે પહોળાઈ. એ તો પ્રસિદ્ધ છે. બાકીના પાંચના લક્ષણે નીચે પ્રમાણે છે –
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
