________________
વ્યસનાધીન રાજાની દુર્દશા
[ ૫૭૧
વળી રાજા ધાર્મિક કુલાચારની, તેમજ શિષ્ટજનની, વિશુદ્ધ નીતિનું પાલન કરનારો હોય, પ્રતાપવાળે અને ન્યાયને અનુસરનારો હોય-એમ વિચાર કરીને બીજા તેના પુત્રાદિકની તેના પદ પર સ્થાપના કરી. ત્યાર પછી તે રાજાને બધુમતી પત્ની સહિત પલંગમાં સૂતેલા હતા, તેવી જ સ્થિતિમાં મહાજંગલની અંદર મંત્રીએ તેને ત્યાગ કરાવ્યો. તેને પહેરેલા કપડામાં એક લેખ લખીને બાંયો કે, “હવે તમારે અહીં ન આવવું, તે જ તમારા માટે ગુણકારક છે. હવે મદિરાને મદ ઉતરી ગયું અને લેખ દેખે, એટલે તેને કેપ ઉત્પન્ન થયો કે, “મારા જ પરિજને મને રાજ્યમાંથી હાંકી કાઢ્યો! તેને જ દેશવટો આપવા લાયક છે. ત્યારે બંધુમતીએ વિનંતિ કરી કે, હે દેવ ! પુણ્ય ખલાસ થાય છે, ત્યારે આવી જ અવસ્થા પ્રાપ્ત થાય છે. તો હવે તેને કાઢી મૂકવાના કાર્ય કરવામાં કઈ કાર્યસિદ્ધિ થવાની નથી, માટે હવે મારા પીયર તામ્રલિપ્તી નગરીએ જવું હિતાવહ છે. ત્યાર પછી બંને તે તરફ ચાલવા લાગ્યા. નગર બહાર ઉદ્યાનમાં આવ્યા પછી દેવીએ રાજાને ઉદ્યાનમાં રોકીને બેસાડ્યા. દેવીએ નગરમાં પ્રવેશ કરીને નરસુન્દર રાજાને સમાચાર આપી, ભગિનીના પતિને સામૈયું કરી પ્રવેશ કરાવવાની તૈયારી કરવા માંડી. માલવપતિને તે સમયે અતિશય ભૂખ લાગી. એટલે કાકડીના વાડામાં કાકડી લેવા માટે પ્રવેશ કર્યો. તેણે છીંડીના અપમાર્ગેથી પ્રવેશ કરેલો હોવાથી તેના રખેવાલે “આ ચોર છે” એમ ધારી, લાકડીથી મર્મસ્થાનમાં માર્યો, એટલે એને મૂચ્છ–બેશુદ્ધિ વળી ગઈ.
હવે રાજા સૈન્ય પરિવાર સહિત આવે છે, એટલે ઘડાની કઠેર ખરીથી ઉખડતી અને આકાશમાં ઉડતી પૃથ્વીની રજને સમૂહ દરેક દિશામાં એ ફેલાઈ ગયું કે, સૈનિકલેકનો દષ્ટિ–સંચાર મંદ પડી ગયો અર્થાત્ આગળ શું છે? તે કંઈ પણ દેખી શકાતું ન હતું. હવે પેલો ભૂખે બેભાન રાજા અત્યારે રાજમાર્ગથી બહાર પડેલ હતે, તેને કેઈએ ન દેખે, એટલે નરસુંદર રાજાના ઉતાવળથી ચાલતા તલવારની ધાર કરતાં પણ અતિશય તીક્ષણ રથના ચકના અગ્રભાગથી અવંતીરાજના ગળાને છેદ થઈ ગયે. જ્યારે નરસુંદર રાજાએ અવંતીરાજાને ક્યાંય ન દે, ત્યારે તેની શોધ કરવા લાગ્યા, તે પણ ક્યાંય પત્તો ન લાગ્યો. પછી દેવીને બોલાવી. ઘણી બારીકીથી તપાસ કરી. કેઈક જગો પર ઘણી ધૂળથી વીંટળાયેલ સમગ્ર કાયાવાળાને કોઈ પ્રકારે દેખ્યો. તેવા પ્રકારની અવસ્થાવાળા રાજાને દેખીને દેવીને પારાવાર શેક ઉત્પન્ન થયો. ત્યાર પછી પોતાના ખેાળામાં તેને બેસાડીને પોતે અગ્નિ-સાધના કરી અર્થાત્ બળીને મૃત્યુ પામી.
નરસુન્દર રાજાને તો આનાથી ભવને નિર્વેદ થયો. ખરેખર આ ભવસ્થિતિ અતિ નિન્દનીય છે. અચિતિત એવા પ્રકારના અનર્થ-સમૂહને પમાડનારી આ સંસા. રની પરિસ્થિતિ છે. ત્યાર પછી તે રાજાએ સર્વ આહારને કાયમ માટે ત્યાગ કરવા
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org