________________
पञ्चमः अध्यायः।
तथा-पंमए १ वाइए ५ की ३ कुंजी ४ ईसालु यचिय । सनणी ६ तकंम्मसेवी य ७ परिकयापरिकए इय ॥ ८ ॥ ८०० ॥
सोगंधिए ए य आसते १० एए दस नपुंसगा । संकिलति साहूणं पव्वावे अकप्पिया ॥ ०१ ॥
૧ પંડક, ૨ વાતિક, ૩ લીબ, ૪ કુંભી, પ ઇર્ષાલુ, ૧ શકુનિ, ૭ તત્કર્મસેવી, ૮ પાક્ષિકાપાક્ષિક, ૯ સોગંધિક, ૧૦ આસક્તએ દશ પ્રકારના નપુંસક જાણવા, તેઓ સંકલેશના કારણ હોવાથી દીક્ષા આપવાને ગ્ય નથી. ૮૦૧
દશ પ્રકારના નપુંસકનું એક નવમું દ્વાર છે, તે કહે છે
૧ પંડક–તેને સ્વભાવ સ્ત્રીઓના જેવો હોય અને આકાર પુરૂષના જે હોય તે પંડક જાતને નપુંસક કહેવાય છે. તે પંડકના લક્ષણે આ પ્રમાણે શાસ્ત્રમાં કહેલા છે.
" महिलासहावो सरवन्ननेओ, मीदं महंतं मनरा य वाणी। ससद्दयं मुत्तमफेणयं च
एआणि उप्पंगलरकणाणि ॥ १ ॥ સ્ત્રીના જેવો સ્વભાવ હોય એટલે મંદગતિએ ચાલે, શંકા સહિત પછવાડે જોત જોતે આગળ ચાલે, શરીર શીતળ અને કોમળ હોય, તે ત્રીની જેમ હાથને ઉછાળતે બેલે છે, વારંવાર કેડે હાથ દઈ ચાલે છે, ઓઢવાનું વસ્ત્ર ન હોય ત્યારે તે સ્ત્રીની જેમ બે હાથવડે હૃદયને ઢાકે છે, બેલતા બેલતા વિલાસ સહિત બ્રગુટીને ઉંચી કરે છે, રત્રીની જેમ કેશબંધન કરે છે, વસ્ત્ર ઓઢે છે, આભૂષણોનું બહુ માન કરે છે, નાનાદિ ક્રિયા ગુપ્ત સ્થાનમાં કરે છે. પુરૂષોની સભામાં ભય અને શંકાથી બેસે છે, સ્ત્રીઓના સમૂહમાં નિઃશકપણે વર્તે છે અને ત્રીજનને લાયક
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
