________________
સંદર્ભગ્રંથ ભાગ-૨
૮૨૭
રાફેલની સફળતાનું કારણ તેની ચિત્તાકર્ષક રંગ ભાગમાં થયો હતો તેમ માનવામાં કોઈ વાંધો નથી. આ યોજના કે રંગો ઉપરનું પોતાનું સ્વામિત્વ તથા પાત્રસં. ગ્રીક કલાકાર ડોમેનિકસ થિયેટકોલેસ એલકને જન્મ
જનમાં ત્રિકણ અને સિમેટ્રિકલ બૅલેન્સનું પ્રભુત્વ હતું. કીટના ટાપુમાં થયો હતો. તે થોડોક સમય વૅનિસમાં તેનાં ચિત્રોની વિશેષતા એ હતી કે તેના ચિત્રોમાં માનવ રહ્યો – ઈટાલીમાં ફર્યો. અહીં કેટલાંક ચિત્રો દોર્યા ને આકૃતિઓ અને નાયુઓનો તંદુરસ્તીભર્યો ઉઠાવ થતો. વળી સ્પેનના ટોલેડા ગામમાં આવી પહોંચ્યો. “ઈસના પિતાનાં પાત્રોનું સર્જન, સ્નિગ્ધતા, મુલાય મને મીઠાશ વધસ્તંભ” નું ચિત્ર વિશ્વવિખ્યાત છે. ભર્યું થતું, વળી તે સ્ત્રીઓની પ્રકૃતિને ઊંડા નિરીક્ષક એલકોએ ઢાલેડાના ચર્ચની દીવાલો પર અદ્ભુત હતો આથી તેનાં સ્ત્રી પાત્રો લાવણ્યસભર બનતાં. આ
રંગ સંયોજનવાળાં ભગવાન ઈસનાં જે ચિત્રો દોર્યા છે ગુણે તેના “મૈડોના' નામક ચિત્રમાં જોઈ શકાય છે.
તેવાં ચિત્રો અન્યત્ર ભાગ્યે જ જોવા મળે ! વૅનિસમાં ખરેખર, રાફેલને મન સ્ત્રી એ સૌંદર્યની મૂર્તિ હતી અને
ટીશિયન પાસેથી ગ્રેકો એ તાલીમ લીધી હશે તેમ માનવામાં આ ભાવ તે ચિત્રમાં ઉતારતો,
આવે છે. જોકે તેણે પસંદ કરેલાં પ્રતીકે, રંગ વગેરેને ૩૭ વર્ષની નાની ઉંમરે રાફેલની જીવનલીલા પૂરી કારણે તેની કલા ઇટાલિયન શૈલીને બદલે બાઈઝેન્ટાઈન થઈ, પરંતુ ઉત્તમ અને વિપુલ સર્જનથી તે સદેવ જીવંત શિલીની સમીપ જોવા મળે છે.
ઢૉલેડમાં રહીને ભીત-છત-કાચ અને કેન્વાસ પર હાન્સ હેલબિન (ઈ.સ. ૧૪૯૭-૧૫૪૩). અસંખ્ય ચિત્રો દેરીને ધનાઢય બનેલા ગ્રેકોએ ડોના હાન્સ હોલબિનની “ઇસ્મસ' કૃતિ જાણીતી છે. જેરેનિમાં નામક સી સાથે ઘરસંસાર શરૂ કર્યો, જ્યાં પિટર બ્રગેલ (ઈ.સ. ૧૫૨૦-૧૫૬૯ ) ૭૩માં વર્ષમાં તેનું મૃત્યુ થતાં તેનો પુત્ર મૈન્યુઅલ તેના
શબને સાન ટોકળું આટોમાં દફનાવવા લાવ્યો. અહીં ઉત્તર યુરોપની ચિત્ર પદ્ધતિમાં બ્રગેલ અગ્રસ્થાન
એલકોની કબરની ભાળ કોઈને રહી નથી. ભોગવે છે. બ્રગેલે એ વાત પર ભાર મૂક્યો છે કે ચિત્રના સર્જન વખતે ઉભેલા અને ચિત્રકારે અનુભવેલા ભાવ ટેલેડોના દેવળના “ ઈલેશન” “વર્જિન ઓફ ધ પ્રેક્ષકના હૃદયને સ્પર્શતા હોવા જોઈએ.
ગુડ મિલક' વગેરે ચિત્રો પ્રસિદ્ધ છે. ન્યૂ ઓફ ટેલેડો જેમ કાઈ કુશળ નવલકથાકારનવલકથા લખતાં પહેલાં ‘ઈસુના વધસ્તંભ’નું ચિત્ર પણ જાણીતું છે. અલગ્રેકોના સ્વાનુભવ મેળવીને વાસ્તવિકતાના નિરપણથી લોકપ્રિય ચિત્રો તેના સમય કરતાં અત્યારે વધુ પ્રસિદ્ધિ ધરાવે છે. બને તેવું જ બ્રગેલનું ચિનનો વિષય મેળવવા થયું હતું. પિટર પિલ રૂર્બન્સ (ઇ.સ. ૧૫૭૭-૧૬૪૦) ચિત્રાનો વિષય મેળવવા શ્રમિકો અને ખેતરના ખેડૂતો જીવન પોતે અનુભવ ને ચિત્રમાં આલેખતો એટલે યુરેપના – ફલૅન્ડસના ચિત્રકાર રૂબેન્સ આકર્ષક રંગ લોકેને પિતાની જ લાગણી અને જીવનનું દર્શન બ્રગેલ. પૂરણ માટે વિશ્વવિખ્યાત થયા હતા, તેમના પુરગામીનાં ચિત્રોમાં થતું. આમ સમાજ અને લોકજીવનનો એ કરતાં પણ રંગને વૈવિધ્ય તથા તેમના તેજીલાસંપર્ક બ્રુગેલને ઘણું ઉપયોગી થયે.
પણાને લીધે અલગ તરી આવે છે. વાડિક અને વાન “વેડિંગ ફીસ્ટ” “ લગ્નની મહેફિલ', “પીઝન્ટ ડાન્સ
હો એક તેમના વિશાળ શિષ્યવૃંદ પૈકીના હતા. રૂબેન્સ
માનવપ્રકૃતિ અને રુચના અા જ્ઞાતા હતા જેનું પ્રતિ“કૃષિકારનું નૃત્ય” તથા “ધિ સ્લૉટર ઓફ ધિ ઈનોસ” વગેરે ચિત્રો તે ઘણાં વિખ્યાત છે. કુદરત, માનવ
બિંબ તેમનાં ચિત્રોમાં પણ દેખાય છે. સમાજ અને પ્રકૃતિ અને માનવવૃત્તિના સ્પષ્ટ નિરૂપણ માટે છૂગોલ
કુદરતના સાતત્યભર્યા નિરીક્ષણથી તે બંનેનાં લગભગ
બધાં જ તનું પી છીની મદદથી તેમણે સર્જન કર્યું છે. મહાન પ્રેરણા દાયક છે.
તેમના માનવ ચિત્ર સ્નાયુબદ્ધ અને ભરાવદાર બનતાં. એલચેકે (અલગ્રિકે) (ઈ.સ. ૧૫૪૧/૪૮-૫૬૧૪) ડિસેન્ટ કોમ ધિ સ”, “ જજમેન્ટ ઓફ પેરિસ',
ગ્રીક કલાકાર એલ ગ્રેકોની જનમતારીખ ચોકકસપણે “રિટર્ન ઓફ ડાયેના” જેવાં ચિત્ર ખૂબ જ પ્રસિદ્ધિને જાણવા મળતી નથી. છતાં ઈસુના સેળમાં સિકાના મધ્ય વર્યા છે.
Jain Education Intemational
For Private & Personal use only
www.jainelibrary.org