________________
વિશ્વની અસિમતા
ભક્તિથી માનવી નિશ્ચિત બને છે. તેની જ કૃપા પામતો પરમેશ્વર પણ કેપ કરતા લાગે ત્યારે કલ્યાણ કરવા કે ભક્ત સતત અનુભવે છે કે આ વિરતા મન નવને; હરિજન સાચા રાહે ચઢાવવા જ કેપ કરે છે. વિદ્યુમર: જીયા આવી અનુભૂતિ થવાનું કારણ ઈશ્વરે પિોતે જ આપેલું વચન છે.
પરમ ઉપકારક અને સુદઃ સર્વભૂતાનામ્ હેઈને આ
વિશ્વભરને જ સૌ કોઈ મરે છે. સાયણાચાર્યે તમાત્ अनन्या श्चिन्तयन्तो मां ये जना पर्युपासते।
સર્વે જ પરમેશ્વર ઇવ દૂતે . એમ નેંધ્યું છે. એતરેય तेषां नित्याभियुक्तानां योगक्षेम वहाम्यहम् ॥
બ્રાહ્મણ-૩-૨-૩-૧૨માં પણ સદીઓ એક જ સત્તાની પિતાનાં જ સંતાનો(મામા)નું ગક્ષેમ કરવામાં (પરમ પિતા – વિશ્વભરની) ઉપાસના વિવિધ મંત્રોમાં જ વિદ્યુમર એ, ગીતા નામની પણ કતાર્થતા છે. સૌ કરે છે; એમ કહ્યું છે. ઋવેદના ૬-૩૬-૪માં સમસ્ત સંતાનને સાચવનાર આ વિશ્વભર જ ખ્રિસ્તી લોકોનો લકનો સ્વામી તરીકે વિધ્વંભર પરમાત્માને દર્શાવ્યા છે. પરમ પિતા છે. અવસ્તામાં ઈશ્વરનું એક નામ “ કર્યાદ. અને ૧-૧૬૪-૪૬માં વેદના ઋષિએ તે એક જ રસ” છે. જ્યાં કંઈ દુઃખ પિકારે ત્યાં તેને પહોંચી પરમાત્માને વિવિધ નામે ઓળખવામાં આવે છે એમ વળવા શક્તિમાન, તે “ફર્યાદ-રસ' છે. આ ઈશ્વરની સૌના કહ્યું છે. વેદના જ ૧૦-૧૧૪-૫ માં, કાન્તદષ્ટા
, , વિભાવ પા (ઋષિ કવિ ) અનેક નામે પરમાત્માની કપના કરે છે વાસુદેવ પાઠકે-“કીડીને કણ અને હાથીને મણ દેતો
એમ નિદેશ છે. આનો અર્થ એ થયો કે “હિન્દુઓનો એવી વિશ્વભરની લીલા નાના કે મોટાં, ને સારાં કે ઈશ્વર' (બ્રહ્મ – સગુણ બ્રહ્મ - વિશ્વભર) જ, “જેનેને ખાટાં ને સાચવે ન મકે એ વીલાં’ એ પંક્તિઓમાં અરિહન્ત’, ‘બૌદ્ધોને બુદ્ધ’, ‘તાઓ ધમને તાઓ પરમ પિતાનું વિશ્વભરત્વ જ વ્યક્ત કર્યું છે.
(પરમતત્વ), યહૂદીઓને “યહોવાહ” ખ્રિસ્તી ધર્મને
God', પારસી(જરથોસ્તી )એને “અહુરમઝદ', ઈસ્લામ ત્તિ મિત્તિ ઃ વિઠ્ઠુંમરઃ એ અર્થમાં વિશ્વને
અથ માં વિશ્વને ધમીઓને “અલ્લાહ” કે શીખ ધમીઓને “સતનામ' છે.
કરો યા ? ધારણ કરનાર સમગ્રના આધાર રૂપે પણ તેનું વિશ્વભરત્વ છે. અથર્વવેદ ૭–૧૯-૩ માં.
અનન્ત નામ અને રૂપે ઓળખાતા અને અનુભવાતા
આ પરમ અને એકમાત્ર પરમ પિતાને ઓળખતા ભક્ત. parmતિ નતિ પ્રજ્ઞા દૃમાધાતા થાતુ ગુમનાથમાનઃ | કવિ નરસિંહ મહેતાએ सजानानाः सं मनसः सयोनयः मयि पुष्ट पुष्प पतिर्दधातु॥
“અખિલ બ્રહ્માંડમાં એક તું શ્રી હરિ, એ શબ્દ દ્વારા ઋષિ વિશ્વભરને સર્જક, ધાતા,
જૂજવે રૂપ અનન્ત ભાસે.” સર્જનમાં જ રહેનાર અને પુષ્ટિ પ્રદાતા તરીકે વર્ણવે
એમ ગાયું છે અને અન્ય સ્તુતિકારે – છે. કદાચ આથી જ વિશ્વભર દેવને તનવરપુ અને ઢીનાનાથ જેવાં સંબોધને– મહાભારતમાં છે. તેનાં આવાં
य शैवा समुपासते शिव इति ब्रह्मेति वेदान्तिनो, વિશેષણને ખ્યાલમાં રાખીને જ માતા કુન્તાએ –
बौद्धा बुद्ध इति प्रमाण पटवः कर्तति नैयायिकाः।
अहन इत्यथ जैन शासनरताः कमें ति मीमांसकाः સુવમેવ છä તત્ર તત્ર વા !” એવું વરદાન
से।ऽयना विदधातु वांछित-फल लोक्य नाथो हरिः।। માગ્યું.
એમ વિવિધ સંપ્રદાય અને વિચારધારાઓમાં કોઈકવાર વિશ્વભર પણ શિક્ષા કરે એવું જોવા મળે વિશ્વભરની અપાતી ઓળખને અણસાર આપી; પિતાની છે. કવિ દલપતરામ અને સરસ જવાબ આપે છે – ઈચ્છા-પ્રાર્થના વ્યકત કરી છે. શહેરથ નાથ: શબ્દ દ્વારા તેમણે કહ્યું. “કારણ વિણ નવ કોપે વડા જે કોપે તે વિશ્વ અને વિશ્વભરને સંબંધ સ્પષ્ટ કરતા આ ભકતે કલ્યાણ; સ રસકસ રાખે છવતા; આ તપી ધરાના ભાણ.” ઈશ્વરના વિશ્વ-ભત્વની અપેક્ષા એ જ પિતાની કામનાસૂર્ય તપીને જેમ ધરતીના રસકસ જાળવે છે તેમ પાલક તૃપ્તિ વાંછી છે .
Jain Education Intemational
For Private & Personal use only
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org