________________
" સંદર્ભગ્રંથ ભાગ-૨
૪૫૫
સામસામી બાજુઓ પણ ૩૦૦૦ ફીટ જેટલી ઉપર હર્ષ માર્યો ગયો. ૧૯૭૫-૭૬ માં ધરતીની સપાટી પર ઊંચકાઈ આવી છે. જવાળામુખી પ્રટનની એ પ્રત્યા- ૨૫ જેટલા ભૂકંપ થયા તેનાથી એ વરસ જ ભૂકંપવરસ ઘાતી પ્રક્રિયા હશે તેમ કલ્પના કરી શકાય. અત્યારે કહેવાયેલું. આખા ઉત્તર અમેરિકાખંડનાં પિપડાને પટ ખસી રહ્યો
રકાખંડની પાપડાના પટ ખસી રહ્યી આપણા એશિયાખંડમાં ધરતીકંપના વિસ્તારની હોવાનું મનાય છે. પરંતુ આ ભૂકંપની આગાહી ચાકસ- કેટલીક પટ્ટીઓ કે પટ્ટાઓ જ છે. આ પટ્ટાઓ પરના પણે હજી સુધી કરી શકાતી નથી. તેથી ન્યુમાડીડના પ્રદેશને જે સિમીક શિડથી જોડી શકાય તે જ નગરપતિ એક ખાસ ટીશર્ટ પહેરે છે, જેના ૫૨ “ન્યુ- આગાહી શકય બને. ભારત પૃથ્વીના સિમીક ગ્રિડ સાથે માડિડનું અસ્તિત્વ સલામત છે ત્યાં સુધીમાં તેની મુલાકાત જોડાયેલું નથી. લઈ લે” તેવું લખેલું હોય છે !
ટક, ચાઈના, જાવા, સુમાત્રા, કારાકેરમ, કાશ્મીર, ધરતીકંપ અને તેની આગાહી તથા જાણકારીના પાકિસ્તાન, ઈરાન વિ. ને તેમાં સમાવેશ થઈ જાય છે. અભ્યાસ માટે જગતનાં ઘણાં રાષ્ટ્રોએ વિવિધ રીતે પ્રયત્ન ૧૯૭૬ના ફેબ્રુઆરીના ચાઈનાના ભૂકંપ બાદ તુરત જ વાટેકર્યા છે. ચાઈના સરકારે આ માટે ઘણી જહેમત ઉઠાવી માલા ટાપુ, ટકી", ઈન્ડોનેશિયા, બાલી વિ. માં ભૂકંપ થયે છે. ધરતીકંપની સતત શક્યતાવાળા જાપાન માટે તો આ હતો. એ જાણવા માટે પૃથ્વીના પેટાળનાં ચુંબકીય ચિંતાનો વિષય છે. જાપાને પણુ લેબોરેટરી અને અભ્યાસ તેકાનોની નોંધ કરી શકે તેવી સાધન સામગ્રીની ખાસ કેન્દ્રો ઊભાં કર્યા છે. આજે તો ચાઈનામાં ભૂકંપનું જરૂર રહે છે. એવું મનાય છે કે ભૂકંપની જે ભૂસ્તરવિવિધ સ્તરીય જ્ઞાન ધરાવનારા મહાન વૈજ્ઞાનિકે શાસ્ત્રીય રેખા ભયજનક ગણાય છે તેણે જ એશિયાખંડને જબરદસ્ત કાફલો તૈયાર થયો છે. અમેરિકા કરતાં આ ભરડો લીધો છે. તેની ગંભીરતાને ખ્યાલ છે ત્યારે જ બાબતમાં ચાઈના ઘણું જ આગળ નીકળી ગયું છે. આવ્યો કે જ્યારે ૧૯૭૬ની ૨૧ ઑગસ્ટે ફિલિપાઇન્સના ખગોળશાસ્ત્રની પદ્ધતિએ પણ ત્યાં ભૂકંપનું અધ્યયન થઇ કટાબા શહેરમાં સખત ધરતીકંપ થયો. ઓછામાં રદ છે. ૩૦૦ જેટલા સિસ્મીક સેન્ટર્સ અને તેને રિપોર્ટ એ લગભગ ૬ હજાર માણસે મૃત્યુ પામ્યા અને પહોંચાડનારાં ૫૦૦૦ કેન્દ્રો ચાઈનામાં આજે છે. ધૂંધળું તેનાથી દશગણા લોકો એટલે કે ૬૦ હજાર લોકો એ વાતાવરણ, વાદળછાયું આકાશ, વનસ્પતિનું રંગપરિવર્તન, વિસ્તાર છોડીને હિજરત કરી ગયાં હતાં. તેથી પ્રેસિડેન્ટ ધૂળની ડમરીઓનું ચડવું પ્રાણીજગતનાં વિચિત્ર હલન- શ્રી ફર્ડિનાન્ડ માર્કોસે રાષ્ટ્રિય કટોકટી જાહેર કરેલી. ચલને, ઝાડ પરથી વગર પાનખરે પાનનો સોથ વળી દરિયાના તળથી ભૂકંપ આરંભાયેલો. ત્યાં પાંચ પાંચ જેવો વિ. બાબતે ભૂકંપની અગમ નિશાની બની શકે અને છ-છ ફીટ ઊંચાં મોજામાં તેફાને જાગી ઊઠયાં ખરી! જળાશયોના તાપમાન, ક્ષારતા, રંગ વિ. ન હતાં. એ તેજાને કિનારા પાસેની કેટલીયે ઈમારતને વ્યવસ્થિત અભ્યાસ કરીને એક બે દિવસ અગાઉથી ખાતમો બોલાવી દીધું અને ઇમલે પણ તણાઈ ગયા ! ભકંપની આગાહી કયારેક શકય બને છે. ચાઈનાના નૌકાદળના વડા એડમિરલે આ ભૂકંપને અતિગંભીર ટિએનશાનના પ્રદેશનાં ૧૧ વર્ષ પહેલાના ધરતીકંપે ગણાવેલ. મનીલાના ભૂકંપ કેન્દ્ર અહેવાલ બહાર પાડીને અગાઉથી જ પ્રાણી, પંખીઓના વર્તનમાં મોટે પાયે જણાવેલ કે પૃથ્વીમાં ઘણે ઊડે તેનું કેન્દ્ર આવેલું છે. ત્યાંના ફેરફારો કરી નાખ્યા હતા.
ઝામાયાંગા શહેરથી દક્ષિણે પોણાબસો કિલોમીટરના બોકસમાં વાંદરાઓની કુદાકુદી અને હકાકી, જંગલી અત૨ જ મનાલાથા પ૦૦ કિ. મા. જેટલું દૂર છે ત્યાંથી બકરા, શાહમૃગ, સાબર, કાંગારુ વિગતો આગલા બે આ ભૂકંપ તરંગાને પ્રારંભ થયેલ. પગલાંમાં માથું ખોસી મૂકાયેલી મતિએ ઊભાં રહી ગયાં ચાઈના અને ફિલિપાઈન્સની માફક ૧૯૫૦ના વરસમાં હતાં. બતક જળાશયમાંથી બહાર નીકળી વિહવળ બનીને ભારતની આસામની બ્રહ્મપુત્રા અને સુરમાં નદીઓના જમીન પર પાંખો ફફડાવતાં હતાં. આમ છતાં હમણાં ખીણપ્રદેશમાં વિનાશકારી ભૂકંપ થયેલ. ત્યારબાદ ચાર વરસ પહેલાં ૧૯૭૬ માં ૨૮ જુલાઈએ યાંગશાંગ બિહારને રાક્ષસી ધરતીકંપ પણ કાળો કેર વર્તાવી ગયેલો. શહેરના ભૂકંપની કોઈ બાબત તેઓ ખુલ્લી પાડી શક્યા ભારતના વિવિધ ભૂકંપને અહેવાલ આ લેખના લેખકે નથી. આમ ભૂકંપ આગાહીની પ્રાપ્ત કરેલી સિદ્ધિને વર્તમાનપત્રોમાં આપેલ જ હતો.
Jain Education Intemational
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org