________________
૩૭૮
વિશ્વની અસ્મિતા છે. કેટલાંક કબમાં પુત્રી આર્થિક જવાબદારી ઉપાડી જ, આ વિચારને કેન્દ્રમાં રાખી સ્ત્રી સાથે સમાવડો પુત્ર તરીકેની ભૂમિકા ભજવે છે.
વ્યવહાર થશે ત્યારે જ સ્ત્રી પરદેવે સાચે દષ્ટિકોણ અલબત્ત હજી ભારતમાં સ્ત્રીના સ્થાન વિશેનાં ન સૈદ્ધાંતિક અને વ્યાવહારિક વલણોમાં ઘણું અંતર જણાય
વહા૨ક વલણમાં ઘણુ એ તર જાય પુરુષપ્રધાન સમાજ રચનામાં સ્ત્રીનું તમામ સ્તરે ને છે ઘસાયેલા રિવાજે હજી સ્ત્રીના માર્ગમાં અવરોધ ઊભું કરે અનેક રીતે શોષણ થતું રહે છે. પુરુષ સ્ત્રીને હંમેશા છે અને જે સ્ત્રીઓ સ્વવિકાસ માટે પ્રયાસ કરે છે તેઓએ ગૌણ ગણીને, પોતાના ઉપયોગની જ એક ચીજ ગણીને મુશ્કેલીનો સામનો કરવો પડે છે. આમ, સામાજિક પ્રગતિ ચાલતો આવ્યો છે એ હકીકત છે. પણ તેમ કરવાથી હજી બાકી છે.
પુરુષ પિતે જ સુખી નથી તેનું તેને ભાન કરાવવાની પ્રો. એ. આ. વાડિયાએ સંપાદન કરેલા પુસ્તકમાં જરૂર છે. જીવનની પ્રાથમિક અવસ્થામાં શારીરિક રીતે જણાવ્યા અનુસાર “પુરુષના સાચા અને સંપૂર્ણ અર્થમાં
પુરુષને મુકાબલે સ્ત્રી ઓછી શક્તિશાળી હોઈ તેને ગૌણ સાથીદાર બનવા માટે સ્ત્રીએ મુકેલ અને વાંકાચૂકા માગ. ગણવામાં આવી હોય, તેથી કાંઈ હમેશ માટે ગૌણ ગણી માંથી આગેકૂચ કરી છે અને જીવનનું સ્વપ્ન પ્રાપ્ત કર્યું
શકાય નહીં. અને ગણીએ તે એ પછી એ ગૌણ પદને છે પરંતુ આ સ્વપ્નને સાકાર કરવાનો આધાર જવાબ
કારણે ઊભી થતી અગવડો પુરુષે હસતાં હસતાં સ્વીકારવી દારીની ભાવના સાથે હક્કો ભેગવવાની સ્ત્રીની શક્તિ ઉપર
જોઈએ. પણ આજને પુરુષ એને માટે તૈયાર નથી. એની રહેલે છે.” ટૂંકમાં મૂલ્યપરિવર્તન દ્વારા સ્ત્રી પર દષ્ટિ
માનસિક જરૂરિયાતોમાં પરિવર્તન આવ્યું છે. હવે તેને કેણ બદલાઈ રહ્યો છે અને ભારતમાં નારીસ્વાતંત્ર્યની
શ્રી દાસીરૂપે ખપતી નથી, એને હવે પાર્ટનર જોઈએ છે. દિશામાં મોટી આગેકૂચ થઈ છે. સ્ત્રીની આવતીકાલ ઊજળી
પણ એક બાજુ ‘પાર્ટનર”ની, સહચરીની, દોસ્તની છે. આજે એક સ્ત્રી જ રાષ્ટ્રનું સુકાન આત્મવિશ્વાસ, દૃઢ
ઝંખના કરવી અને બીજી બાજુ સ્ત્રીને એની ગૌણ સ્થિતિમનોબળ અને નિર્ભયતાથી સંભાળી રહી છે એ આ વાતની
માંથી ઊંચે ન આવવા દેવી એ કેમ ચાલે? જીવનગવાહી પૂરે છે. એ વાત સાચી કે બધા જવાહરલાલ ન
સાથીની ઝંખના ત્યારે જ પૂરી થાય કે જ્યારે સ્ત્રીની હોઈ શકે અને બધી પુત્રીઓ ઈન્દિરા ન થઈ શકે. પરંતુ
ગૌણુતા મિટાવાય અને એને સમાન ભૂમિકાએ સ્થપાય, જે કન્યામાં જે શક્તિ હોય તે ખીલે એ માટે માતાપિતા
તમામ સ્ત્રી કેળવાય અને સાચી, સમાન ભૂમિકા સાંપડે એને યોગ્ય તાલીમ આપે છે તે ક્ષેત્રમાં નામ રોશન કરે
તે જ સમાજને સુશિક્ષિત-સસ્કારી અને સાચા અર્થમાં અને દેશની પ્રગતિ પણ સાધી શકાય.
સહચરી મળે. સ્ત્રીએ પણ પિતાની મનોવૃત્તિ બદલવી
જોઈએ. તે પણ પોતે ઉપભોગની ચીજ માને છે એ પશ્ચિમના દેશોમાં પુત્ર-પુત્રી વચ્ચે કોઈ ભેદ નથી. સદંતર ખોટું છે. પુરુષને સ્ત્રી તરફને અને સ્ત્રીને ખુદ આપણે ત્યાં હવે પુત્રીઓને દરજજે અપાઈ રહ્યો છે એ પોતાની તરફને અભિગમ બદલાય તે જ કશ પરિવર્તન આનંદની વાત છે. છતાં હજી આ દિશામાં વલણ (સ્ત્રીની બાબતમાં ) બને. બદલવાની જરૂર છે. શિક્ષણથી સ્ત્રીની પરિસ્થિતિ જરૂર સુધરી છે; પણ તે સંતોષજનક નથી. અત્યારે જીવનમાં
સ્ત્રીઓનું સ્થાન : ચીનમાં... સમાજમાં આમ તે પુરુષોએ સ્ત્રીને કોઈને કોઈ રીતે
એક વાત ખાસ બેંધવા જેવી છે કે ચીનના ઇતિપરાધીન રાખી છે, છતાં સ્વતંત્ર અસ્તિત્વ ટકાવવા માટે
હાસમાં મહિલા ચળવળ જેટલી સક્રિય હતી એટલી સ્ત્રી પિતાનો માર્ગ કરી રહી છે. આદિ માનવથી માંડીને
ભારતના ઈતિહાસમાં નોંધાઈ નથી. આજ દિન સુધી પુરુષને મન સ્ત્રી પોતાની માલિકીની વસ્તુ ભેજ્ય અને વિલાસનું સાધન મુખ્યત્વે રહી છે.
અને વિલાસનું સાધન મુખ્યત્વે રહી છે. વર્તમાન ચીન વિશ્વના રાજકારણમાં અત્યંત મહત્ત્વવાસ્તવમાં તે સ્ત્રી અંગે વાસ્તવિક ખ્યાલો જ રજૂ થયા નું સ્થાન ધરાવે છે. ઘણાં રાષ્ટ્રને એણે હંફાવ્યાં છે. નથી. કાં તો દેવી સ્વરૂપમાં અથવા તો વિલાસના સાધન ચીન મહત્ત્વની ભૂમિકા ભજવી શકે એવી તાકાત ધરાવે તરીકે સ્ત્રી અંગે વિચારો રજ થયા છે. સ્ત્રી-પુરુષ વચ્ચે છે. આ રાષ્ટ્રની ક્રાંતિમાં મહિલા ચળવળો ૫ણુ અનેખું પાયાને ફરક હોય તો માત્ર જન્મ આપવા બાબતનો સ્થાન ધરાવે છે.
Jain Education Intemational
For Private & Personal use only
www.jainelibrary.org