________________
૨૮
વિશ્વની અસ્મિતા
વિલિયમ વર્ડઝવર્થ માત્ર ઈલેંડનું નહિ પણ વિશ્વનું રવીન્દ્રનાથ ટાગોરને ઇંગ્લેંડમાં પ્રખ્યાતિ આપનાર વિભૂષણ છે. વર્ઝવર્થના “ધ પ્રિયૂડ' કાવ્યને કવિએ ઈસ જન્મ આઈરીશ અને આયલેડની પ્રતિભા ઉપસાતે એક અન્ય મહાકાવ્યની પ્રસ્તાવના રૂપે લખેલું પણ વનાર સાહિત્યકાર છે. તેમણે જ આઇરિશ નેશનલ કાવ્ય મહાકાવ્ય બની ન શકયું. વહૂર્ઝવર્થનાં કાવ્યો થિયેટરની સ્થાપના કરાવી. “ધ શેડોયી ર્વાટર્સ', “ધ અંગ્રેજી સાહિત્યમાં રત્નકેષ જેવા છે. વળી આ કવિએ ડિસ્કવરીઝ” તેના વિવેચનાત્મક નિબંધે છે. “ધ વડુંઝ આપેલી સાહિત્યની વિભાવના “રેમેડિસીઝમ” ના યુગની અપોન ધ વિન્ડો પેઈન ” અને “ધ લેન્ડ એ ફ ધ હાસ આધારશિલા બની, વર્ઝવર્થના મિત્ર કેલરિજ પણ ડિઝાયર’ તેનાં નાટકે છે, “ ન્યૂ પોએમ્સ', અને “ધ “ધ રામ ઓફ એશ્યન્ટ મેરિનર', કીટ્ટાબેલ, ટાવર’નાં તેમનાં કાવ્યે રહસ્યવાદી વિચારસરણીકન્સાઈબાન, અને ધ પેઈસ ઓવ વીઝન માટે વાળાં છે. પ્રસિદ્ધ છે. પણ આ ઉપરાંત તત્ત્વજ્ઞાનનો ઈતિહાસ લખનાર કોલેજિ અને માનસશાસ્ત્રનો પ્રણેતા કોલરિજ ટી. એસ. એલિયટ પરંપરાગત કવિઓથી સાવ જુદા ઓછા મહત્ત્વના નથી,
કવિ છે. “ધ સેક્રેડ વૂડના શીર્ષક નીચે તેમના વિવે.
ચનાત્મક લેખે એ સારું ધ્યાન ખેંચ્યું. “હોટ ઈઝ એ પી. બી. શેલીનું “પ્રોમીસ્યુઅસ અનબાઉન્ડ’ પદ્ય
ક્લાસિક” પણ વિવેચન ગ્રંથ છે. પરંતુ ધ વેસ્ટ લેડ નાટક છે. પણ “ધ એડોનિસ’ નામનુ શેલીના મૃત્યુ પછી
નામના તેમના પાંચ ભાગમાં લખાયેલા કાવ્ય અમેરિકા લખાયેલું કાવ્ય અને ધ વેસ્ટ વિન્ડ નામનું કાંતિગાન
અને સમગ્ર યુરોપમાં ચર્ચા જગવી. કરતું કાવ્ય, આ બે કા તો અત્યંત પ્રસિદ્ધ છે. આ યુગના ત્રીજા કવિ કીટ્સ પણ અંજલીકાવ્યની રચના (1) ગ્રીક સાહિત્ય માટે જાણીતા છે. આ પ્રકારમાં તેઓ અનન્ય કવિત્વ સિદ્ધ કરી ગયા.
પ્રાચીન ગ્રીસ પણ માટે સારસ્વતોની જન્મભૂમિ લયના આરોહ અવરહની મધુરતા ધરાવતાં કાવ્ય રહ્યું છે. રમયનમાં મહાકવિ હોમર જગ્યા, તેમનાં બે સર્જનાર ટેનિસન અંગ્રેજી સાહિત્યના અગ્રણી કવિ છે. મહીકાખ્યા છીલય૩ અને આડે
મહાકાવ્યો ઈલિયડ અને ડેસી વર્ષો સુધી પ્રેરણા ધ લોટસ ઇટર્સ સહિતનાં તેમનાં સંખ્યાબંધ કા હજી આપનારાં સજન રહ્યાં, ઇલિયડ ટેચના ઘેરાને વર્ણવતું પણ વાચકેનાં માનીતાં છે.
પંદરેક હજાર પંક્તિઓનું મહાકાવ્ય છે. તેમાં ટ્રાયના
ઘેરાના એક વર્ષની કથા આલેખી છે. જયારે એ ડેસીમાં ચાર્લ્સ ડિકન્સનું સાહિત્યસર્જન એટલું વિપુલ છે કે
જ ને “ટલું વિપુલ છે કે એશિયસના રોમાંચક અનુભવો વર્ણવેલા છે. પરંતુ તેને નવલકથાનો શેકરિપયર કહે છે, “એ ટેઇલ ઓફ ટુ
ગ્રીસમાં નાટકોને ખૂબ જ પ્રચાર હતા. ત્યાં મોટાં મોટાં સિટીઝ,’ ‘ડેવિડ કેપ૨ફિડ’ અને ‘ગ્રેટ એકસપેકટેશન”
થિયેટરે પણ બાંધવામાં આવતાં, અર્ધચંદ્રાકાર ચડતી એ તેમની ત્રણ નવલે વિશ્વભરમાં પ્રસિદ્ધ છે.
ઊતરતી બેઠકોની હારમાં ત્રીસ હજાર માણસો બેસી ૧૯૨૫ માં નોબેલ પારિતોષિક મળવી જનાર બની શકે એવાં થિયેટરો ત્યાં હતાં. ગ્રીસના પ્રાચીન નાટય. શે જનરુચિને પરિમાર્જિત કરવા માટે સાહિત્ય છે એવા કારોમાં ઈરેકલસ, સેકિસ. અને યુરિપિડિસ આ ત્રણે સિદ્ધાંતમાં માનતા હતા એટલે તેમનાં નાટકે હેતુલક્ષી પરિકિશ્વસન યુગમાં થઈ ગયા. રિકવસે ૧૦૦, સેફોકિવસે હોવાથી રંગભૂમિ પર જેટલાં સફળ થયાં તેટલાં જ, કદાચ ૧૨૩ અને યુરિપિડિસે ૯૩ અને મિનેન્ડરે ૧૯ નાટક તેથી યે વધુ તેમના વિશાળ વાચકવૃંદમાં લોકપ્રિય લખ્યાં હોવાનું કહેવાય છે. કાવ્ય સાહિત્યમાં પિડારનું બન્યાં. “લેઝ પ્લેઝન્ટ એન્ડ અનપ્લેઝન્ટ” “સેંટ જહાન” નામ (ઈ.સ. પૂર્વે ૪૪૨ ) શ્રય છે. તેનાં Ode કાવ્ય અને “ધ એપલ કાર્ટ ” ઉલ્લેખનીય છે. ગાસંબધી પ્રસિદ્ધ છે. જુલે વન અને એચ. જી. વેસની પણ પહેલાં પણું એવો જ ઉલ્લેખનીય સાહિત્યકાર છે. “ફરસાઈટ લુસિયને મોચી અને કુકડો, ગેડન એસ, અને The સાગા’ નામની નવલકથા “જોય”, “સ્ટ્રાઈફ”, “વિન્ટર Veraciuos History માં કલ્પનાવિહાર કર્યા છે. ગાર્ડન” વગેરે નાટકો અને “સિલવર બોકસ” નામનું આધુનિક ગ્રીક કવિ સેફેરિસને નોબેલ પુરસ્કાર પ્રાપ્ત નાટક તેમની મહત્વની કૃતિઓ છે.
થયો છે.
Jain Education Intemational
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org