Vishwani Asmita Part 02

SR No.: 005147
Original Sutra Author: N/A
Author: Nandlal B Devluk
Publisher: Yogesh Advertising Service Bhavnagar
Publication Year: 1981
Total Pages: 1316
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 59 MB

Page 223

૨૦૬
વિશ્વની અસ્મિતા
ભારતનું રણ પ્રતિવર્ષ પવન દ્વારા પૂર્વમાં દિલ્હી તરફ અરેબિયામાં આ પ્રકારની વાડીએ વિશેષ મળી આવે છે ગતિ કરીને ફળદ્રુપ જમીનને બગાડે છે.
જ્યાં ઘઉં, મકાઈ, ફળો, શાકભાજી અને ખજૂર થાય છે.
વળી કેટલાંક રણોમાં ખનિજે મળી આવતાં તેવા વિસ્તાર સહરાના રણમાં પણ પવન ઝડપથી ફેંકાય છે. વિશાળ
નું મહત્વ વધવા લાગ્યું છે. પાયા પરના રેતીના ઢગ નિર્માણ થાય છે જેને “અગ” તરીકે ઓળખવામાં આવે છે. રણમાં પવન સાથે ઊડતી
અનુકૂળતાએ બહુ જૂજ પ્રમાણમાં હોય છે, તેથી રેતી પવનનો વેગ ઘટતાં કઈ ભાગ ૫૨ જમાં થાય છે રણપ્રદેશના દેશોમાં જમીનનો ઉપયોગ વિશેષ નથી, મોટા અને તેમાંથી રેતીના ઢગ સહરાના રણમાં નિર્માણ થાય ભાગનો વિસ્તાર બિનઉપયોગી જમીન હેઠળ જ પડી છે. તેવું જ વિશ્વના અન્ય રણમાં પણ બને છે. આને રહ્યો છે. ઇજિપ્ત જેવા દેશની ૯૭.૩% જમીન તો રેતીના હવા' કહે છે. રાજસ્થાનના રણપ્રદેશમાં આવા બિનઉપયોગી છે અને ર૭% જમીન જ ફક્ત ખેતીલાયક રેતીના ઢવા મોટી સંખ્યામાં આવેલા છે. આવા રેતીના છે. ઘાસની જમીનબીડો અને જંગલને તદ્દન અભાવ ઢવાની સામાન્ય ઊંચાઈ ૨૫-૩૦ મીટરથી માંડીને ૧૫૦ આ દેશમાં છે. પાકિસ્તાન જેવો અતિ વસ્તીવાળે દેશ મીટર સુધીની હોય છે. યુ. એસ. એ.માં કેલેરડોની કે જેની દર ચોરસ કિલોમીટરે વસ્તી ઘનતા ૧૧૮ છે સાન લુઇસની ખીણમાં પર્વત પાસે આશરે ૩૦૦ મીટર તેવા દેશની ૭૮.૫% જમીન બિનઉપયોગી છે. આ પ્રમાણે સુધીની ઊંચાઈન રેતીના ઢવા આવેલા જોવા મળે છે. ટેબલ-પમાં દર્શાવ્યા મુજબ રણના દેશોની જમીન માટે
ભાગે બિનઉપગોગી અને ત્યાર પછી ઘાસની જમીન-બીડ રણપ્રદેશની જમીનમાં રેતીનું મહત્વ છે એટલું જ મહત્ત્વ પહાડી વેરાન પ્રદેશનું પણ છે. આથી ઉપયોગી
અન્ય કારણોને લીધે ખેતીલાયક જમીનનું પ્રમાણ બહુ જમીનનું પ્રમાણ ઓછું હોય છે.
ઓછું જોવા મળે છે.
ટેબલ-૫ રણપ્રદેશના દેશોમાં જમીનનો ઉપયોગ (માં)
દેશ
દેશ
જાની, ધનવા
જંગલે
બિન ઉપયોગી
જમીન ૭૯૬
છ
૩૨,૭
જ
ચાડ
ઝ
૫.૫
૧૨.૭
૨૭.૯
-
વસ્તી ઘનતા ખેતી લાયક ઘાસની (મિલિયનમાં)
જમીન
જમીન અરિજરિયા
૩.૦
૧૬.૧ ઓસ્ટ્રેલિયા
૪.૬
૫૮.૧
૩૫.૦ ચીલી
૧૩,૬ ઈજિપ્ત
૫૩
૨.૭ લિબિયા
૧.૫ પાકિસ્તાન
૧૭.૬
૩,૩ સાઉદી અરેબિયા ૧૦
૩૭.૭ દક્ષિણ-પશ્ચિમ ૧.૧
૬૪.૨ આફ્રિકા Source : Compiled from Oxford world Atlas, 1973
| 1
૪૭.૫ ૫૨,૪ ૯૭,૩ ૮૯.૯ ૭.૮૫
-
૧૧૮
૧.૬
૦.૮
૨૮૬
રણમાં ફક્ત રેતીની જ હયાતી હોય છે તેમ છતાં ભારતનું રણ કે જે મોટો વિસ્તાર રાજસ્થાનમાં છે આવાં રણમાં ક્યાંક રણદ્વીપ મહત્ત્વનાં હોય છે, જ્યાં ત્યાં પણ બીજા દેશોના જેવી જ સ્થિતિ છે. હાલમાં પણ આગળ અનાજ અને શાકભાજીની ખેતી મહત્ત્વની હોય રાજસ્થાનના ખેડૂતો પ્રતિવર્ષ પ્રતિએકર ૧૫ કિલો અનાજ છે. આ પ્રકારના રણપ્રદેશમાં આવેલા રણદ્વીપને આરબ પકાવે છે, જે ઓછી માનવ વસાહતને નક્કી કરે છે. રણમાં “વાડી” તરીકે ઓળખવામાં આવે છે. સાઉદી ભારતના રણમાં એટલે કે રાજસ્થાનમાં બીજા કોઈ રાજ્ય
Jain Education Intemational