________________
૧૩૨
વિશ્વની અસ્મિતા
ના “શાહનામા’માં મળે છે, આ પશિયન કે ૧૯. અગ્નિg નાસઃ વળાવાન્નિા નાનાનું! ફારસી ભાષા છે.
વેદ ૧૦-૮૦-૩ ૮. ડૉ. રાધાકૃષણન-“વેદની વિચારધારા’-અનુવાદચંદ્ર ૨૦. V.S. Apte's Dictionary: Sanskrit to English,
શંકર શુકલ-પાનું. ૧૮ (આ વાત પણ ભાષા
વગેરેના સામ્ય માટેની સાહજિક્તા સૂચવે છે.) ૯. સવાઈલાલ છોટાલાલ. અષ્ટાધ્યાયી રુદ્વી-સટીક (૧૯૬૪).
રર. ‘ જમા–રમાર 'માં ને ઉપોદઘાત.
૨૩. આવી કલ્પનાઓ વિષે કે અનુમાનો પર વિશેષ ન ડો. માર્ટિન હોગ (હાઉંગ) નામના જર્મન વિદ્વાન
જાણવા માટે દુષ્ટગ્ય. જે. ૪, રેનની શાસ્ત્રી, નું વિર - જાણવું એ ધાતુને આ અર્થઘટનના આધાર
“ઉg-૩થા” પુસ્તક, તરીક લે છે.
૨૪. મેકસમૂલરને મત આ સંદર્ભમાં સેંધપાત્ર છે. તે ૨૦. વેવ નારાયઃ સાક્ષાત્ !
કહે છે કે, આર્ય શબ્દમાંથી જ નાની, અની, શા૨૨. વાઃ માદgrદ હોઈને વેદ તે ૨૪ શ્વારા રત, આરિણા,
આ ઇરિસ આદિ શબ્દ ઉત્પન છે. નિઃશ્વપિત્ત જેવા છે.
આ બધાજ શબ્દ આર્યોના સંસારમાંના (અને ઈરાનમાં૧૧. અવસ્તા સાહિત્યમાં હાલ મુખ્યત્વે વન વિસ્પરદ,
ના પણ) વર્ચસવ અને આધિપત્યને સૂચવે છે. વંદીદાદ, યસ્ત અને બેરદેહ અવતા “પ્રચલિત છે.” દુર્ગાદાસ લાહિડી જેવા તો આગળ વધીને કહે છે કે ૧૩. . ramવિત્ર રિટી - કવિ ' માનીઝ પરશુરામે જ ફારસ કે પારસને વસાવેલ છે.
શનિટ રાન; વિતીય નંદાળ (૨૨૬૮) “વેર આના પરિણામે અનેકાનેક વૈદિક સાહિત્યના શબ્દો और अवेस्ता' पृ. ४१२.
(બૂદ ગાથા અને વિસ્તા શબ્દ પણ અનુક્રમે તે જ (જે કે વેદના કે અન્ય વેદના પણ; એક પણ રૂપમાં અને “વરથા’ના તદ્દભવ રૂપે) ગાથા-અવસ્તામાં મંત્રમાં આ કહેવાતા ઐતિહાસિક અનુમાનને અનુ
સમાવાયા હશે એમ અનુમાન છે. મદન આપતો સંદર્ભ ઉપલબ્ધ નથી).
૨૫. ડો. સી. કુન્દન રાજ આ બાબતમાં અન્ય વિગત૧૪. અમૂન નક્ષત્તર : તેવા એવી પણ વ્યુત્પત્તિ મળે છે.
ની જેમ જુદે મત આપે છે. તેમણે કહ્યું કે, વેદમાં ૧૫. અવેસ્તાને “વેરેબ્રન’ શબ્દ વૃત્રને વાચક છે અને મિત્ર (આત્માના દેવ) એક જ સૂક્ત છે. અન્ય સૂક્તો
ઇન્દ્રના કટ્ટર શત્રુ રૂપ છે એમ. પં. રામગોવિંદ માં તે વરુણ સાથે સ્તવા છે. વરુણનાં સ્વતંત્ર ત્રિવેદી માને છે. ઈન્દ્ર પરત્વેના વેદ – અવસ્તામાં સૂકતો પણ વેદમાં એાછા જ છે, અને તે અવેસ્તન મળતા નિર્દેશ પરથી તત્કાલીન મોટા સંઘર્ષનું પરંપરામાં તે તદ્દન છેડી જ દેવાયો છે. આ વરુણને અનુમાન થઈ શકે તેમ છે.
૨ માં Ahura Mdzaa) તરીકે ઓળખાવ+ પારસી વિદ્વાન મહૂમ એરવદ શહેરમારજી દાદાભાઈ
વાના ચહ્ન જ નિરર્થક છે. તેમણે નોંધ્યું છે કે Vedic 413241 K. R. Came Memorial Volumeni
Age, History and Culture of the Indian The Date of Zoroster 'Hi.
people, (Vol. 1. Bharatiya Vidya Bhavan,
Bonbay. 2nd Impression 1952)માં કહેવાયું છે કે ૧૬. ઉદ્ધત . રામવાર ત્રિકી. “ સાહિત્ય' મારતીય • Varuna, like his Avestan backnumber જ્ઞાન પ્રવાન, દ્વિતીય (૨૨૬૮) વૈઃ ગૌર Ahura', and also, He (Zarathushtra) अवेस्ता ' पृ. ४०६.
changed the name of the chief Asura-god
Varuna into Ahura Mazda... because ૧૭. વિaા મનેa હાજાતી મિત્તામિ નરથના
in the previous age... he had lived in ઋદ ૭-૧-૭
the corrupt company of Daiva god Indra' ૧૮. ત્યારે રમિયાને વરિષ્ટ કર્થ gafક્ષ - -Dr. C. Kunhan. Raia (Prof. of Sano, gધમાં ઋવેદ –૯-૬
Andhra Uni.)
Jain Education Intemational
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org